O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

10 
2 
Korxonani 
boshqarishda 
boshqarilishning qaysi 
strukturalaridan 
foydalaniladi? 
CHiziqli, funktsional, 
chiziqli – funktsional, 
funktsional - shtabli 
CHiziqli va 
funktsional 
Funktsional, chiziqli, 
chiziqsiz 
Funktsional, 
chiziqli, texnik – 
funktsional 
72. 
7 
2 
BKG matritsasi 
qanday iqtisodiy 
taxminga asoslanadi? 
Bir turdagi mahsulotga 
talab pasayishi bilan 
korxona boshqa 
raqobatbardosh tovar 
ishlab chiqarishni 
oldindan  rejalashtirishi 
lozim 
Mahsulotning 
bozordagi salmog’i 
yuqori bo’lgan 
sayin, nisbiy 
xarajatlar shuncha 
past, foyda esa  
yuqori bo’ladi. 
Bozorda mahsulotni 
baoqaror sotish 
uchun ko’p xarajat 
talab  etilmaydi 
Kuchli raqobat 
sharoitida 
bozordagi ulushni 
saqlab qolish ko’p 
mablag’ talab 
etmaydi 
73. 
4 
2 
Yangi mahsulotni 
prognozlashtirish 
jarayonida qanday usul 
foydalaniladi? 
Ekspert baholar, 
ekstrapolyatsiya 
(statistik baholar), 
solishtirish 
Ekspert baholar, 
statistik baholar, 
modellashtirish 
Ekspert baholar, 
analitik, iqtisodiy 
matematik usul 
Ekstrapolyatsiya 
(statistik baholar), 
solishtirish, 
analitik 
74. 
3 
2 
Korxonaning 
texnologik jixozga 
ehtiyojini istiqbolli 
rejalashtirishda 
qanday 
ko’rsatkichlardan 
foydalaniladi? 
Rejalashtirilayotgan 
mahsulotning umumiy  
stanok sig’imi va birlik 
jixozining yillik 
samarali ish vaqti fondi 
1 ishchining ish 
vaqti fondi va 
mahsulotning 
mehnat sig’imi 
Ish haqi fondi va 
jixozning 
umumdorligi 
Mahsulotning 
umumiy stanok 
sig’imi 
75. 
4 
3 
Strategik rejalar qanday 
asosiy manbalardan 
moliyalashtiriladi? 
O’z shaxsiy daromadi, 
xissadorlar va 
ta’sischilar kapitali, 
maqsadli 
moliyalashtirish, tijorat 
banklari kreditlari, 
qimmatli qog’ozlar 
Xissadorlar va 
ta’sischilar kapitali, 
maqsadli 
moliyalashtirish 
Maqsadli 
moliyalashtirish, 
tijorat banklari 
kreditlari, qimmatli 
qog’ozlar 
O’z shaxsiy 
daromadi va bank 
krediti 
76. 
8 
1 
Korxonani ishlab 
chiqarish dasturining  
mohiyati nimada? 
Bozor talab etgan tovar 
va xizmatlarni ishlab 
chiqarish  yillik xajmi, 
nomenklaturasi, sifati 
va muddatini  
ifodalaydigan kompleks 
ishlab chiqarish rejasi 
Yillik ishlab ishlab 
chiqarish ‘ajmi, 
nomenklutarsi, 
sifati va muddatini 
ifodalaydigan 
kompleks ishlab 
chiqarish  rejasidir 
Sotish ‘ajmini ishlab 
chiqarish kompleks 
rejasi 
Talabga mos 
ravishda yillik 
ishlab chiqarish 
‘ajmi, 
nomenklaturasi va 
muddatini 
ifodalaydigan 
mahsulot ishlab 
chiqarish 
kompleks rejasidir 
77. 
8 
3 
Ishlab chiqarish rejasi 
mazmunini quyidagilar 
tashkil etadi: 
barcha javoblvr to’g’ri  
ishlab chiqarish 
quvvatlarini 
hisoblash 
resurslar bo’yicha 
sarflarni aniqlash 
korxonani 
mahsulot ishlab 
chiqarish bo’yicha 
real 
imkoniyatlarini 
aniqlash 
78. 
8 
3 
Ishlab chiqarish 
dasturi bu 
mahsulot ishlab 
chiqarish bo’yicha 
texnologik jarayon 
sxemasi, mahsulot 
turlari miqdori va 
sifatini belgilovchi 
tizim 
turli ehtiyojlarni 
qondirishga 
yo’naltirilgan 
mahsulotlar 
nomenklaturasi, 
assortimenti, sifati 
va miqdorini 
ifodalovchi reja 
ko’rsatkichlari 
tizimidir 
mahsulot ishlab 
chiqarish bo’yicha 
material resurslar 
sarfini, mahsulotlar 
assortimentini, 
jixozlar sonini 
ifodalovchi tizim 
mahsulot ishlab 
chiqarish hajmini 
kvartallar, oylar 
va dekadalarda 
ifodalovchi tizim 
79. 
8 
2 
Material resurslarga 
bo’lgan talab biznes 
Ishlab chiqarish rejasi 
Xarajatlar rejasi 
Marketing rejasi 
Moliyaviy reja 

---

221 
 
rejaning qaysi bo’limida 
aks ettiriladi? 
80. 
8 
2 
Ishlab chiqarish 
faoliyatini 
rejalashtirish - ……. 
iqtisodiy resurslarni 
tanlash va ulardan 
foydalanish qonunlari. 
tamoyillari, qoidalari va 
usullarini o’rganadi  
korxona va 
firmalarning 
rivojlanishini, 
xo’jalik faoliyati 
shakllarini va 
iqtisodiy 
maqsadlarni 
asoslashni 
o’rganadi 
iqtisodiy resurslarni 
boshqarish 
muammolarini 
o’rganadi 
korxonaning 
xaqiqiy holatini 
tadqiq qilishni va 
uning kelgusidagi 
rivojlanish 
darajasini 
o’rganadi 
81. 
12 
2 
Mehnat sarfi 
ifodasidagi mahsulot 
xajmi quyidagi 
ko’rsatkichlar 
aniqlashga asos bo’ladi 
Ishchilar soni va ish 
haqi fondini aniqlash 
uchun 
Material 
resurslarga talab 
xajmini, ish xaqi 
fondi va ishchilar 
sonini aniqlash 
uchun 
Jixozlar soni, 
ishchilar soni va 
moliyaviy natijalarni 
shakillantirish uchun 
Rastsenka, 
ishchilar soni va 
ish xaqi fondini 
aniqlash 
82. 
14 
2 
Daromad strukturasi 
deganda nima ko’zda 
tutiladi? 
Ish xaqining 3 asosiy 
tashkil etuvchilari: 
tahrif stavkasi va 
maosh; qo’shimcha 
to’lov va 
kompensatsiyalar, 
ustama va  
mukofotlarning o’zaro 
munosabatlaridir. 
Nominal va real ish 
xaqi nisbatidir 
Ish xaqidan barcha 
elementlarning 
yig’indisidir. 
Yillik ish xaqi 
fondining 
xodimlardan 
o’rtacha yillik 
soniga nisbatidir. 
83. 
12 
2 
Ko’shimcha to’lov va 
kompensatsiyalar nima 
uchun xizmat qiladi 
Mehnat sharoitidagi 
chetlanishlarda ishchi 
kuchini qo’shimcha 
xarajatlarini qoplash 
uchun belgilanadi. 
Qo’shimcha to’lov 
va 
kompensatsiyalar 
xodimlarning 
yuqori aktivligini 
rag’batlantirishga 
yo’nalitirilgan. 
Ishlab chiqarish 
samaradorligini 
oshirishga xizmat 
qiladi. 
Qo’shimcha 
to’lov va 
kompensatsiyalar 
xodimlarning 
bajargan ishlariga 
to’lovlarni 
ifodalaydi. 
84. 
12 
2 
Ishchilarning asosiy va 
qo’shimcha ish haqi 
tushunchasi. 
Asosiy ish haqi 
ishlangan vaqt uchun 
(xizmatlar, mahsulotlar 
hajmini bajarganligi 
uchun) to’lanadi, 
qo’shimcha ish haqi esa 
mehnat qonunlariga 
belgilangan 
ishlanmagan vaqt uchun 
qo’shimcha to’lovlardir. 
Asosiy ish haqi 
ishlagan vaqt 
uchun, qo’shimcha 
ish haqi ishdan 
tashqari soatlar 
uchun to’lanadi. 
Asosiy ish haqi 
haqiqiy bajarilgan 
ish uchun, 
qo’shimcha ish haqi 
esa  qo’shimcha soat 
uchun to’lanadi. 
Asosiy ish haqi 
ishlangan vaqt 
(bajarilgan ish, 
ishlab chiqarilgan 
mahsulot) uchun, 
qo’shimcha ish 
haqi esa 
ishlanmagan vaqt 
uchun  to’lanadi. 
85. 
14 
2 
Quyidagi 
ma’lumotlardan 
foydalangan holda 
yalpi, tovar va sotilgan 
mahsulot hajmini 
aniqlang. 60000 m.s. 
mahsulot ishlab 
chiqarilib, chetga 
25000 ming so’mlik 
ishlab chiqarish 
tusidagi xizmatlar 
ko’rsatilgan, 
tashqariga 9000 ming 
so’mlik yarim tayyor 
mahsulot ishlab 
chiqarilib, o’z extiyoji 
uchun 20,2 ming 
so’mlik yarim tayyor 
mahsulot ishlab 
chiqarilgan. 
Tugallangan ishlab 
94000 m.s.; 94001,4 
m.s; 94000 m.s.  
 
95000 m.s.; 9001,4 
m.s; 92000 m.s.  
 
94500 m.s.; 94001 
m.s; 84000 m.s.  
 
94800 m.s.; 
94021,4 m.s; 
94000 m.s. 

---

222 
 
chiqarish qiymati yil 
boshiga 3.4 ming so’m 
bo’lib, yil oxiriga esa 
4.8 ming so’mni tashkil 
etadi.  
86. 
13 
2 
«Kalьkulyatsiya 
obьekti» va 
«Kalьkulyatsiya birligi»  
tushunchasi  nimani 
ifodalaydi. 
Kalьkulyatsiya obьekti- 
mahsulot turi,  
kalьkulyatsiya birligi – 
mahsulot birligi uchun 
xarajatlar 
Kalьkulyatsiya 
obьekti tannarx 
o’lchov birligi 
kalьkulyatsiya, 
birligi-mahsulot 
turi. 
Kalьkulyatsiya 
obьekti-birlik xizmat 
turi, kalьkulyatsiya 
birligi - birlik 
mahsulot uchun 
material xarajatlari 
Kalьkulyatsiya 
obьekti mahsulot 
turi, birligi – 
tannarx xarajatlari  
ulchov birligi. 
87. 
13 
2 
Mahsulot tannarxi 
kalьkulyatsiyasi nima? 
Xarajatlarning kelib 
chiqish o’rniga ko’ra 
aloxida moddalarga 
taksimlanishi. 
Mahsulot 
tannarxining 
xarajat elementlari 
buyicha joylanishi. 
Korxonada ishlab 
chikarilayotgan 
mahsulot birligining 
tannarxi. 
Moddiy va 
mehnat 
xarajatlarini 
guruxlanishi. 
88. 
13 
2 
Ishlab chikarishga 
xarajatlar smetasi nima? 
Ishlab chiqarish 
moliyaviy  faoliyatining 
kelgusi davri uchun 
barcha sarflar yigma 
rejasi. 
Ishlab chikarish 
moliyaviy 
faoliyatning talay 
etilgan davr uchun 
barcha 
daromadlarining 
jamlama rejasi 
Ishlab chiqarish 
moliyaviy 
faoliyatining  
aloxida daviri  uchun 
korxonaning barcha 
daromad va 
xarajatlarning 
jamlama rejasi. 
Ishlab chiqarish  
moliyaviy 
faoliyatining 
kelgusi davri 
uchun  kapital 
kurilish, kapital 
tamirlash uchun 
xarajatlar jamlama  
rejasi. 
89. 
14 
2 
Rejalashtirishda 
foydaning qanday 
kursatkichlaridan 
foydalaniladi.? 
Balans foyda,sof foyda, 
normativ foyda. 
Balans foyda, 
normativ foyda 
Sof foyda, normativ 
foyda 
Balans foyda 
90.