Оқулық Алматы 2005 ббк 74. 00

Беріктік принципі келесідей заңдылықтарға негізделеді: мазмұнын 
игеру жəне оқушылардың танымдық күш-қуатының дамуы – оқу 
процесінің бір-біріне байланысқан екі тарапы; игерілген оқу 
материалының беріктігі объектив жағдаяттарға, яғни бұл материалдың 
мазмұны мен құрылымына ғана тəуелді болып қоймай, оқушылардың 
сол пəнге, материалға, мұғалімге деген субъектив қатынастарына да 
орайлас; игерілген білімнің берік болуы оқуды ұйымдастыруға, əрқилы 
оқу түрлері мен əдістерін пайдалануға, сондай-ақ оқу мерзіміне 
байланысты келеді; оқушылар жады таңдамалы сипатқа ие: қандай да 
материал оларды маңыздылығымен қызықтырса, сол материал берік 
орнығады жəне ұзақ сақталады. 

---

Игерілген білімдердің бекуіне жəрдемші оқу іс-əрекеті
механизмдерін түсінуден дəстүрлі оқу жүйесіне жаңа ережелерді 
ендіру мүмкіндіктері ашылды: 
- 
қазіргі заман оқуында ес мүмкіндіктерінен гөрі ойлау қабілеті 
көбірек іске қосылады. Сондықтан аса қажетті болмаған білімдік 
материалдарды жаттауға сарп етпей, балалардың күш-қуатын үнемдеу, 
ес жүктемесін ойлау əрекетіне кедергі болар дəрежеден арттырмау. 
- 
қате қабылданған немесе түсініксіз материалдардың есте 
бекуіне жол қоймау, бала əр уақыт саналы игерілген жəне түсінген 
білімін ғана есте сақтайтын болсын; 
- 
қосалқы сипатқа ие материалды жаттаудан балаларды құтқару 
үшін, оларды əрқилы анықтама кітаптарымен, сөздіктермен, əмбебап 
ақпарат құралдарымен пайдалануға үйрету. 
- 
есте сақтауға қажет материал қысқа да нұсқа болуы тиіс. 
Оқушының өзі ойланып, жеңіл есіне келтіретіндерінің бəрін 
жатталатын материалдар қатарынан шығарып тастау. 
- 
Есте болсын, өтілгенді ұмыту процесі оқу жұмысы біткен 
бойда қарқынды жүреді, сондықтан қайталаулар уақыты мен жиілігі 
ұмытудың психологиялық заңдылықтарымен сəйкестендірілуі қажет; 
- 
қайталаулар жиілігі оқушының ұмыту жағдайларына сəйкес 
болуы тиіс. Қайталаулардың көбі жаңа материалдың өтілу ізімен, яғни 
ақпараттың ең көп жойылатын мезетінде ұйымдастырылып, ал кейін 
бұл бекіту жұмыстары бірте-бірте кемиді, бірақ толық тоқтатылмайды; 
- 
оқушыларды өз мүмкіндіктеріне сəйкес күш салып, жұмыс істеуге үйрету. 
еріншектікке жол бермей, тиімді іс-əрекет желісін қалыптастыру; 
- 
алдын-ала оқу процесіне аса қажет екі сапаны – қызығу мен 
ұнамды қатынас қалыптастырмай, жаңа материал өтуді бастамау; 
- 
оқу материалын ұсыну логикасына назар салуды ұмытпау, 
өзара логикалық байланыстағы білімдер мен нанымдар жеке-
дара, тұтастығы жоқ ақпараттарға қарағанда, берік игеріледі; 
- 
оқу қарқыны төмендегенін байқаудан, кейінге қалдырмастан 
оның себебін анықтау. Бұл жағдайдағы себептер түрі келесідей болуы 
мүмкін: оқу процесіне қызығушылықтың болмауы жəне шаршау. 
Оларды қайта қалпына келтірудің жолдарын іздестіру, оқу барысын 
жасанды жеделдетпеңіз.