Отсканированное изображение

Naflilik tamoyili — turli shaxslardan, ularning soliqlar hisobiga moliyalashtiriladigan dasturlardan foydalanishi dara- jasiga qarab turlicha soliq undirilishi kerakligini bildiradi.

Soliq summasining (R) soliq olinadigan summaga (D) nis- batining foizdagi ifodasi soliq stavkasi (R') deyiladi:

^xl00%.

2. 
   To‘lovga Iayoqatlilik tamoyili - soliq miqdori soliq toMovchining boyligi va daromadlari darajasiga mos kelishi za­rur. Boshqacha aytganda, soliq solish daromadlarning adolatli taqsimlanishini taqozo qilishi zarur.
   
3. 
   Adolatlilik tamoyili - daromadlari va hukumat dastur- laridan foydalanish darajasi bo‘yicha teng bolgan kishilar teng miqdorda soliq to‘lashi zarur.
   

Soliq Ы/yicha imtiyozlar qonuncliilik bitimlarida belgilan- gan tartib va sharoitlar asosida o‘rnatiladi. Amaliyotda soliq imtiyozlarining quyidagi turlari keng tarqalgan:

• 
  obyektlarning soliq olinmaydigan eng kam darajasini bel- gilash;
  
• 
  soliq toMashdan alohida shaxs yoki ma’lum guruhlarni (masalan, urush faxriylarini) ozod qilish;
  
• 
  soliq darajasi (stavkasi)ni pasaytirish;
  
• 
  soliq olinadigan summadan chegirish;
  
• 
  soliqli kredit (soliq olishni kechiktirish yoki soliq sum- masini ma’lum miqdorga kamaytirish).
  

Soliqlarni turkumlashga turli xil mezonlar asosida yon- dashiladi.

Soliq stavkasi va daromadlar o‘rtasidagi nisbatga asoslanib. soliqlar odatda, progressiv (o‘sib boruvchi), proporsional (mu- tanosib) va regressiv (kamayib boruvchi) soliqlarga bo’linadi.

1. 
   Daromad hajmi o‘sib borishi bilan o‘rtacha stavkasi o‘sib boruvchi soliqlar progressiv soliqlar deyiladi.
   
2. 
   Daromad hajmi o‘sib borishi bilan o‘rtacha stavkasi o‘zgarishsiz qoluvchi soliqlar proporsional soliqlar deyiladi.
   
3. 
   Daromad hajmi o‘sib borishi bilan o‘rtacha stavkasi pasayib boruvchi soliqlar regressiv soliqlar deyiladi.
   

Soliqlarning bu turlarini alohida grafik orqali ifodalash mumkin (1-chizma).

Daromad hajmi

1-chizma. Progressiv, proporsional va regressiv soliqlarning grafik