Ot so`zlarning aloqa-munosabat kategoriyalari

OT SO`ZLARNING ALOQA-MUNOSABAT KATEGORIYALARI

REJA:

1. Aloqa-munosabat tushunchasining ta’rifi.

2. Aloqa-munosabat kategoriyalari.

3. Kelishik kategoriyasining ta’rifi.

4. Kelishik shakllari va ko`rsatkichlari.

5. Kelishik shakllarining grammatik ma’nolari hamda vazifalari.

6. Egalik kategoriyasining ta’rifi.

7. Egalik shakllarining grammatik ma’nolari hamda vazifalari.

ALOQA-MUNOSABAT TUSHUNCHASINING TA’RIFI

So`zlar o`rtasidagi aloqa deganda ularning gap tarkibida o`zaro bog`lanishi nazarda tutiladi: ukamning kitobi, maktabga bormoq, hammadan kuchli, talabalardan biri va hokazo.

So’zlar o`zaro bo`glanganida munosabatga kirishadilar. Masalan:

Shaharda yashamoq (o`rin munosabati), yozga qoldirilmoq (payt munosabati), kitobning varag`i(qarashlilik munosabati), po`lat sandiq (belgi munosabati) va hokazo.

Shunisi borki, aloqa bor joyda munosabat bor, lekin munosabat bor joyda aloqa bo`lmasligi mumkin. Ehtimol, kelar. (gumon munosabati bor, lekin o`zaro bog`lanmayapti)

ALOQA-MUNOSABAT KATEGORIYALARI

KELISHIK KATEGORIYASI
EGALIK KATEGORIYASI

KELISHIK KATEGORIYASINING TA’RIFI

So`zlarning gap tarkibida biror sintaktik vazifa bajarishini ta’minlaydigan grammatik ma’nolar, shu ma’nolarni ifodalovchi grammatik shakllar va ko`rsakichlar yig`indisi kelishik kategoriyasi deb ataladi:

Yigit uning ishorasiga tushunmadi, gapini davom ettiraverdi.

KELISHIK SHAKLLARI VA KO`RSATKICHLARI

1. Bosh kelishik - nol ko`rsatkich - Ø.

2. Qaratqich kelishigi - -ning, -n.

3. Tushum kelishigi - - ni, -n .

4. Jo`nalish kelishigi - -ga, -ka, -qa.

5. O`rin-payt kelishigi - -da.

6. Chiqish kelishigi - -dan