O‘simlikshunoslik va moyli ekinlar kafedrasi

 
Ildimevalilar guruhlari – qand lavlagi sistematikasi va morfologiyasi 
Bu guruhga kiradigan ekinlarni ildizida oziq moddalar to„planib borib ildizi ildizmevaga aylanadi. Ildizmevasi 
oziq - ovqatda, texnikada va ozuqa sifatida ishlatiladi. Bu guruh o„z ichiga ko„p, ikki va bir yillik ekinlarni qamrab 
olgan. Shu guruhning asosiy vakillari: 

Qand lavlagi -Beta vulgaris L. - oilasi Chenopodiaceae

Xashak lavlagi –Beta vulgaris var. grassa, oilasi Chenopodiaceae 

Xashakisabzi –DaucuscarotaL, oilasiApiaceae 

Turneps -Brassica rapa L, oilasi Brassicaceae 

Sholg„om -Brassica napus L, oilasi Brassicaceae 

Sachratqi Cichorium inthybus L, oilasi Asteraceae
Ildizi -
qand lavlagining ildizi o„q ildiz bo„lib o„suv davrida oziq moddalar to„planib turgani uchun ildizmevaga 
aylanadi. Ildizmeva uzunasiga qarab 3 -ta qismga bo„linadi: yuqorgi qismi 
bosh
qismi.Bu qism o„zgargan poya 
bo„lib o„z ichida ko„plab kurtaklarga ega. Bosh qismida barglar rivojlanadi,bu qismda qand to„planmaydi. 
Ildizmevaning yuqorgi qismi yer ustida rivojlanadi. Bosh qismdan pastroq bo„yin joylashadi. Bu bosh va xaqiqiy 
ildiz o„rtasida joylashadi.
Barglar
oddiy, 
yirik, 
bandli, 
shakli 
dumaloq, 
cho„zinchoq, yuraksimon. Barg yuzasi silliq yoki burishgan 
bo„lib bu nav belgisi bo„ladi. Barglar pastga,yonga va 
yuqoriga 
qarab 
joylashadi, 
rangi 
yashil 
bo„ladi. 
Urug„pallaning orasida joylashgan kurtakdan birinchi chin 
barg rivojlanadi, so„ngra ketma-ket navbatdagi barglar 
rivojlanadi. O„suv davrining davomiyligida doimo yangi 
barglar paydo bo„ladi. Yosh barglar barg to„plamining 
o„rtasida rivojlanadi, chetiga qarigan (etilgan) barglar siqib 
chiqariladi. Eng ko„p yashaydigan va fotosintez jarayonida 
qatnashadigan barglar 10 ta dan 25 ta gacha. Barglarning 
o„suv davri 25-75 kun bo„ladi.Har 1-3 kunda yangi barg 
rivojlanadi. Birinchi o„suv yili lavlagida 50-90 ta hosil 
bo„ladi.