О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

-

) shaklida ayrim o’simliklarda turgor holatni boshqarishda 

ishtirok  etadi  va  suvni  fotosintetik  parchalanib,  kislorod  hosil  bo’lishda,  hujayrani 

bo’linishida osmotik potensial hosil qilishda qatnashadi. Xlor ionlari hujayraga RO

4

-3

 

ionlarni kirishiga ta’sir qiladi. Ma’lumki, xlor fotosintetik fosforlanishni stimullaydi 

biroq,  bu  jarayonda  uni  roli  hozircha  aniqlanmagan.  Oddiy  sharoitda  o’suvchi 

yovvoyi va madaniy o’simliklar xlor tanqisligini sezmaydi. 

   Bracha  o’simliklar  ham  zarur  bo’lgan  hamma  elementlarga  zarurati  bir  xil 

bo’lmaydi.  Bor  g’alladoshlarga  kerak  emas.  Kalsiy  tuban  suv  o’tlaridan  ko’ra 

ko’proq  yuqori  o’simliklar  uchun  zarur  bo’ladi.  O’simliklarda  uchiraydigan  ayrim 

mikroelemetlar  (bariy,  qo’rg’oshin)  inert  yoki  zarar  (alyuminiy)  bo’lishi  mumkin. 

Ko’pchilik ME ortiqcha dozada (marganes, mis,temir) toksik modda bo’lib qoladi. 

     Shunday qilib mikroelementlar mineral oziqlanishda muhim fiziologik ahamiyatga 

ega. Ularni yo’qligi yoki yetishmovchiligida o’simlik o’z hayot siklini amalga oshira 

olmaydi.  Agar  ularni  biokimyoviy  roli  va  fiziologik  funksiyasiga  kelsak,  barcha 

elementlar ikkiga (makro- va  miroelementga) emas, Mendel va Kibri  fikriga ko’ra 4 

ta gruppaga bo’lish mumkin. Birinchi gruppaga organik birikmalarni asosiy qismini 

tashkil  etuvchi  (N,  S)  elementi  kiradi.  Ikkinchi  gruxga  energiyani  tashishda  yoki  

hujayra  va  uni  organellalarining  strukturasini  bir  butun  saqlashda  ishtirok  etuvchi 

elementlar (P, Ca, Mg, Si) kiradi. Uchinchi guruxga (K, Na, Ca, Mn, CI) erkin ion 

holda  to’qmalarda    yoki  osmotik  potensialni  ushlab  turish  uchun  va  fermentlar 

kofaktori bo’lgan turli xil birikmalar tarkibiga kiradi. To’rtinchi guruxga elektronlar 

tashishda ishtirok etuvchi (Fe, Cu, Zn, Mo) elementlar kiradi