O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

1.2.Zamburug’ li mikrobiopreparatlar

O’simlik kasalliklari qo’zg’atuvchilariga qarshi ishlatishga mo„ljallangan, zamburug’ lar asosida tayyorlanadigan bir qator biopreparatlar mavjud. Odatda bunday biopreparatlarni, qishloq xo’jalik mahsulotlari etishtiruvchilarning talabnomalariga binoan, ixtisoslashgan firmalar yoki mintaqaviy biolaboratoriyalar ishlab chiqaradi.
O’simliklarni kasalliklardan himoya qilishda qo’llaniladigan zambUrug’ preparatlarini ikki guruhga bo„lish mumkin:

• 
  antagonistik mikroorganizmlar va giperparazitlar tirik kulturalari asosidagi preparatlar;
  
• 
  zamburug’ lar sintez qiladigan antibiotiklar asosidagi preparatlar.
  

Antibiotiklarni faqat biologik ishlab chiqarishning ixtisoslashgan, murakkab texnologik asbob-uskunalari bo’lgan korxonalarida tayyorlash mumkin (bu preparatlar haqidagi ma‟lumotlar 13-bobda keltirilgan). Tirik kulturalar asosli biopreparatlarni biolaboratoriyalar yoki firmalarda ishlab chiqarish mumkin.
O’simliklarni fitopatogenlardan himoya qilishda Trichoderma turkumiga mansub bo’lgan zamburug’ lar (T. harzianum, T. viride va b.) eng katta ahamiyatga ega (13-bobga qarang). Bu zamburug’ lar asosida tayyorlanadigan barcha biopreparatlar trixoderminlar deb ataladi va ularning preparativ shakllari ishlatilgan shtamm, ozuqa muhit tarkibi, o’stirish metodi va tayyor preparat titri bilan bog’liq holda, har xil bo’ladi . Rossiyada birinchi zambUrug’ preparati VIZR da T. viride asosida ishlab chiqarilgan.
Trixoderminlarning ishlab-chiqarishda qo’llaniladigan asosiy preparativ shakllari – quruq va suyuq (nam) shakllardir. Odatda suyuq shaklda sporalar yuqoriroq hayotchanlikka ega, preparat chang hosil qilmaydi, ishlab-chiqarishda uni quritish uchun sarf-xarajat qilinmaydi. Ammo bunday preparatni 12^oS dan yuqori bo’lmagan haroratda faqat 2 haftagacha saqlash mumkin.
Trixodermin J. T. viride ning TVD-93 shtammi asosida tayyorlangan. Titr – 1 g preparatda kamida 1 mlrd konidiya. Bodringni ildiz chirishlarga qarshi sug’orish (15-25 l/ga) va chinnigul qalamchalariga fuzarioz so’lishga qarshi purkash (6-8 l/ga) uchun qo’llaniladi.