O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

25-mavzu: Komstok qurtining kushandalari
Kerakli jihozlar:

1. 
   Rasmli jadval
   
2. 
   Hasharotlarning ko’rgazmali namunalari
   
3. 
   Tarqatma materiallar
   

Psevdafikus – Pseudaphycus malinus (Hymenoptera turkumi, Encyrtidae oilasi). Komstok qurtining ixtisoslashagan paraziti. 1945 yili introduksiya qilingan:
O’zbekiston, Qirg’iziston janubi, Tojikiston va Gruziya sharqida komstok qurtining halokatli rivojlanishini to„xtatgan. Parazit AQSH dan keltirilib, iqlimlashtirildi va 1950 yildan boshlab, O’zbekistonda komstok qurtiga qarshi asosiy kurash vositalaridan biri bo’lib qoldi.
Psevdafikus zararkunandaning katta yoshdagi lichinka va voyaga etgan urg’ochilari tanasi ichiga tuxum qo’yadi. Bir Urg’ochi parazit 20 donaga qadar komstok qurtini zararlashi mumkin. Har bir Xo’jayin tanasiga 1-25 ta yoki undan ham ko’proq tuxum qo’yadi; Xo’jayin lichinkasi tanasidan faqat 1-2 ta va voyaga etgan Urg’ochi tanasidan 27 donaga qadar parazit uchib chiqadi. Zaralangan komstok qurti 5-7 kunda o’ladi, atrofidagi yon va dum o’simtalari to’kiladi, tanasi shishib, qotadi, sarg’ayadi va mumiyoga aylanadi.

35-rasm. Psevdafikus – Pseudaphycus malinusning етук зоти
Psevdafikus Xo’jayin tanasi ichida lichinkalik va G’umbaklik fazalarida qishlaydi. Psevdafikusning bir avlodi to’liq rivojlanishi uchun yoz mavsumida 1214, erta bahor va kuzda 25-40 kun kerak bo’ladi . Mavsumda 7-9 martagacha avlod beradi.
Komstok qurti tushgan daraxtlarga tarqatish uchun psevdafikus ko’paygan manbaalardan zararkunandaning parazit bilan zararlanib mumiyolanganlari yig’ilib, saroy yoki ayvon ostiga, 6-10⁰S haroratda, ilib qo’yiladi. Bahorda komstok qurti qishlovchi tuxumlaridan ochib chiqqan lichinkalar uchinchi yoshga o’tgach, saqlanayotgan mumiyolar har besh daraxtning biriga 150–200 donadan tarqatiladi.
Ishlab chiqarish biolaboratoriyalarida psevdafikusni ommaviy ko’paytirish uchun kartoshka o’simtalari va qovoqlarda komstok qurti ko’paytiriladi va psevdafikus bilan zararlantiriladi. Olingan mahsulot zararkunandaga qarshi kurashish uchun mavsum davomida tut daraxtlariga tarqatiladi.
Allotroplar – Allotropa burelli va A. convexifrons (Hymenoptera turkumi, Platygastridae oilasi).