O'simliklarda suvning muvozanati Reja

O'simliklarda suvning muvozanati
Reja:

•  Turli ekologik guruh o'simliklarida suv almashinuvi xususiyatlari
• O'simliklarni sug’orishning fiziologik asoslari
• Suv tanqisligining fiziologik jarayonlarga ta'siri.

O'simlik tanasi bo’ylab ko'tariluvchi suv asosan ksilema to'qimalari bo'ylab harakat qiladi. Ksilema elementlari esa ildiz va poyadagi kambiyga xos hujayralardan hosil bo'ladi. Yetuk o’tkazuvchi tomirlar va traxeidlardagi hujayra devorlari yog'ochlangan bo'lib asosan suv o’tkazish vazifasini bajaradi. Lekin yuqoriga ko'tariluvchi suvning 1-10% tirik hujayra devorlari bo'ylab ham ko'tariladi.
Suvning o'simlik hayotidagi o'rni
O'simlikning barcha organlarida suv bo'ladi
qobiqda-50%
bargda-90%
novdada-70-80%
sitoplazmada-80%
Vakuolada-98%
ildizda-50-60%
urug'da-10%
O'simlik tanasi bo’ylab ko’tariluvchi suv asosan ksilema to'qimalari bo'ylab harakat qiladi. Ksilema elementlari esa ildiz va poyadagi kambiyga xos hujayralardan hosil bo'ladi.
Suvning o'tkazuvchi tomirlardagi harakati
Barglardagi transpirasiya jarayoni
Barglardagi transpirasiya jarayonining jadalligi har xil ammo, labchali transpirasiyaning eng ko'p miqdori suvda suzuvchi va botqoqlik o'simdiklarida kuzatiladi. Er o'simliklari orasida eng ko'p miqdordagi labchali transpirasiya quyoshli joylarda o'suvchi o't o'simliklarda kuzatiladi. Soya parvar o'simliklar ularga nisbatan ikki baravar kam suv bug'lantiradi. Butalar va daraxtlar esa bulardan ham kam suv yo'qotadi
Barg og'izchalari ochiq holatdagiligida kutikulyar transpirasiyaning miqdori juda kam bo'ladi. Ammo qurg'oqchilik sharoitda bo'lgani kabi labchalar yopiq bo'lganda kutikulyar ranspirasiyaning miqdori katta bo'lib 50% gacha etishi mumkin.
Kutikulyar transpirasiya
Guttatsiya
Guttatsiya holati transpirasiya jarayoniga yordam berib o'simliklarda suvning harakatlanishiga va ildizlarga mineral tuzlarning yutilishiga yordam beradi
Bizning sharoitimizda guttatsiya jarayonini boshoqdoshlar oilasi vakillarida bahor va kuz oylarida yaqqol kuzatilishi mumkin.
Transpirasiya jadalligi.
Bu 1 m2 barg sathidan 1 soat davomida bug'latilgan suv grammlar hisobidagi miqdoridir. Transpirasiya jadalligiga yorug'likning ta'siri anchagina kattadir.
Sun'iy sug'orish yuqori hosil olish garovidir. Suv taqchilligi qanday bo'lishdan qa'tiy nazar u o'simliklardagi fiziologik jarayonlarga ta'sir etadi. Sun'iy sug'orishni to'g'ri tashkil qilishda barcha ichki va tashqi omillar inobatga olinishi lozim hamda sug'orish soni, muddatlari va me'yorini aniq belgilash kerak.
O'simliklarni sug’orishning fiziologik asoslari
Фойдаланиладиган адабиётлар:
 

• Буригин В. А., Жонгуразов Ф. Х. Ботаника. Тошкент, “Ўқитувчи”, 1977.
• Курсанов А. ва бошқалар. Ботаника. Тошкент Ўрта ва Олий мактаб Давлат нашриёти. 1963.
• Мустафаев С. М. Ботаника. Тошкент, “Ўзбекистон”, 2002.
• Саҳобиддинов С. С. Ўсимликлар систематикаси. Тошкент, “Ўқитувчи”, 1976.