O’rta maxsus ta’lim vazirligi

2. O’zgartiruvchi kasblar. Juda ko’p kasblar mehnat predmetlarini o’zgartiriSh bilan bog’’’liq bo’ladi.
Odamni o’zgartiruvchi faoliyati faqat buyumlargagina qaralib qolmay, Shu bilan birga energiya turlariga, informatsiyalarga, jarayonlarga, ijtimoiy xayotning tuziliShiga qaratilgan bo’liShi ham mumkin.Mana bunga bir misol: bolalar etakchisi o’quvchilarni uyuShtiradi va ular ko’chat o’tqaziShda aktiv iShtirok etadilar. Mana Shu misolda landmantning o’zgarganligi to’g’risida gapiriSh kifoya kilinmaydi. Bu erda eng muximi bolalarni mehnatga birg`biriga bo’lgan munosabatlarini o’zgartiradi va xk. Goxi o’zgariSh mehnat pretmetiga bevosita ta’sir ko’rsatiSh jarayonida aytaylik slesarlikning iShida chizmachi ortog’raf yoki toShga o’yib gul soluvchi ustaning aksi sodir bo’liShi mumkin.
O’zgartiruvchi kasblar turkumiga oid misollarni ilgari ko’rib chikilgan 5 tipdan istagan 5 tasidan ko’plab topiSh mumkin. O’zgartiruvchi kasblar xodimdan muayyan kasblarga ega bo’liShini talab qilinadi. Shunchaki talab qilibgina qolmay Shu bilan birga o’Sha fazilatlarni aktiv raviShda rivojlantiradi.
Mazkur turkimga oid kasblarning yana bir o’ziga xos xususiyatini ta’kidlab o’tiSh kerak. Mehnat pretmetini amaliy raviShda o’zgartiriSh xodimdan aqliy faoliyat ko’rsatiShni talab qiladi. Mehnatning aqliy tomoni ko’pincha tashqaridan kuzatganda ko’zga ko’rinmaydi. Shuning uchun ham ba’zi bir iShlarning intelektual nagruzkasi yo’qday bo’lib tuyuladi Kasb tanlayotgan vaqtda va keyinchalik o’Sha kasbni puxta egallab olayotgan vaqtda mehnatning ana Shu ko’zga ko’rinmaydigan yaShirin tomonini ko’ra biliShni o’rganiSh muxim axamiyatga egadir. Masalan, mana Shunday amaliy vaziyatni ko’zdan kechirib chiqaylik. Toqar kesiSh asbobini tanlayapti deylik. Tashqaridan qaraganda bu bir daqiqalik iSh bunday qaraydi u darxol o’ziga kerakligisini tanlab oladi. Xo’Sh aslidachi, aslida olganda barcha kesiSh asboblarining qirralarini, uchlarini, burchaklarini alohida-alohida tekShirib chiqdi. So’ngra yana hayolan u yoki bu rezeyni tanlab o’ziga kerak bo’lgan ma’lum gruppaga kiritadi. Shundan keyin u yana o’z diqqat e’tiborini qirqilayotgan pretmetga yaqinlaShtirilgan muayyan kesiSh asbobiga jalb qiladi, uShbu asbobni hayoldan boShqa Shunga o’xShaSh tipdagi asboblar gruppasiga kiritadi.
Yuqorida keltirilgan insonlarning qaysi birida xodimlarning o’zgartiruvchi faoliyati yorqinroq namoyon bo’lganligini aniqlang. Oziq-ovqat maxsulotlari sotuvchisi Shu kun mobaynida sotuvchi bo’limdagi mollarni tekShirib turadi, ularning oluvchilar uchun qulay bo’lgan joylarga olib qo’yadi. Xarid kilingan mollarga to’g’ri haq to’lanayotganligini tekShiradi va boShqa Shu singari iShlarni bajaradi.
Bolalar bog’’’chasining tarbiyachisi bolalarning o’yinlariga, mehnatiga, o’z-o’ziga xizmat ko’rsatiShga raxbarlik qiladi. Bolalarda elementar matematik tasavvurlarni rivojlantiriSh, nutq o’stiriSh, rasm chiziSh, haykalchalar yasaSh, muzika bo’yicha maShg’ulotlar o’tkazadi. Odamlar jamiyatda o’z-o’zlarini qanday tutiShlari to’g’risida qoidalar, ahloq-odob normalari bo’yicha ota-onalar xuzurida nutq so’zlaydi.