O‘rta maxsus ta’lim vazirligi begzod Xodjayev, Abdushukur Choriyev, Zuxra Saliyeva

Tadqiqot muammosining dolzarbligi.
Tadqiqot muammosi dolzarbligi 
asoslanadi. Tadqiqotchi quyidagi savolga javob berishi talab etiladi: «Nima uchun 
berilgan muammoni aynan hozirgi vaqtda o‘rganish zarur?» (V.V.Krayevskiy), 
ya’ni, hali loyihalash bosqichida potensial tadqiqot natijalarini zamonaviy 
kontekstda (kontekst dinamikasini hisobga olgan holda) ahamiyatli ekanligini, 
pedagogik nazariyani rivojlantirish va ta’lim amaliyoti samaradorligi va sifatni 
ta’minlashdagi o’rnini asoslab berish. 
Tadqiqotning konkret muammosi dolzarbligini asoslash fanda muammoning 
ishlab chiqish darajasini baholashni nazarda tutadi. Masalan, asl manba 
(monografiyalar, maqolalar, dissertatsiyalar) tahlili shuni ko‘rsatdiki, fanda ta’lim 
sohasidagi xalqaro ilmiy tadqiqotlar sifatini boshqarish modellari, shuningdek, 
invariant terminologik ma’noli maydonni ishlab chiqarishga yondoshuvlar ishlab 

---

94 
chiqilgan (ishlab chiqilyapti va ma’qullanayapti). Lekin fanda ta’lim sohasida 
xalqaro ilmiy tadqiqotlarni baholashning invariant mezonlar tizimi ishlab 
chiqilmagan. Shu munosabat bilan potensial tadqiqot muammosi quyidagi tarzda 
shakllanishi mumkin: ta’lim va fanning internatsionallashish kontekstida ilmiy-
pedagogik tadqiqotlari sifatining invariant bahosi qanday? 
Pedagogika bo‘yicha dissertatsiyalar tahlili tadqiqot mavzusi va muammosi 
dolzarbligida bir qator yaqqol kamchiliklarni yuzaga chiqarishga imkoniyat beradi: 
-
faqat yo‘nalishning dolzarbligi asoslanadi, lekin tadqiqot mavzusi 
dolzarbligi asoslanmagan; 
-
yo‘nalish dolzarbligi va tadqiqot mavzusi ham rasmiy bayon qilinadi, 
shuning bilan birga yana bir holat borki, unda yo‘nalish dolzarbligi bahs-
munozarali, lekin tadqiqot mavzusi fanda allaqachon ishlab chiqilgan; 
-
tadqiqot mavzusining faqat ilmiy dolzarbligi asoslanadi: dalil-isbotlar 
fanda ularning yetarli darajada ishlab chiqilmaganligiga borib taqaladi 
(«aniqlanmagan,», «yuzaga chiqmagan,», «ochilmagan...»), amaliy dolzarblik esa 
ochilmay qolyapti («Qay tarzda tadqiqot natijalari ta’lim amaliyotidagi 
kamchiliklarni bartaraf uchun yordam beradi?»); 
-
misollar-tasvirlar asosida faqat tadqiqot mavzusi dolzarbligi asoslanadi 
(masalan, pedagogik jarayon natijadorligi to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlar).