O‘rta maxsus, kasb–hunar ta’limi markazi «Ixtisoslashtirilgan (maxsus) va boshlang`ich ta`lim muassasalari tarbiyachisi» kasbi bo’yicha

Mavzular bo`yicha soatlar taqsimoti

№	Fan bo`limlari va mavzular nomi	Hammasi	Umumiy yuklama, soat
			Darslar turi bo`yicha soatlar taqsimoti (Auditoriya yuklamasi)				Mustaqil ish
			Jami	Nazariy (ma`ruza)	Amaliy	Kurs ishi
Bo`lim mavzu	Kirish. Qalam va rang bilan ishlashda, narsalarni o`ziga qarab rasm chizishda fikrlash jarayoni va kuzatishni maqsadga muvofiq olib borishga o`rgatish.	2	2	1	1
I	Natura asosida rasm solish
1	Perspektiva va konstruksiya to`g`risida tushunchalar berish.	2	2		2
2	Oddiy narsalar rasmini chizish. Dastlabki mashqlar.	4	4		4
II	Naturmort
1	Gipsdan yasalgan geometrik shakllar, ornamentlardan tashkil topgan naturmort.	3	2		2		1
2	Uy-ro`zg`or anjomlaridan tashkil topgan naturmort.	4	2		2		2
3	Chinni, shisha va yaltiroq buyumlardan tashkil topgan naturmort.	2	2		2
III	Animalistik tasvirlar
1	Qush, hayvon hamda hasharotlarning rasmini chizish.	6	4		4		2
IV	Rang tasvir kompozitsiyasi.
1	Kirish.Kompozitsiya nazariyasi. O`quv predmeti sifatida mazmuni, maqsad va vazifalari.	2	2	2	-
2	Kompozitsiya qonuniyatlari, uslublari, vositalariga rioya qilgan holda rang tasvir kompozitsiyasini yaratish.	2	2		2
	a) “Manzara” janrida kompozitsiya (borliq)	4	2		2		2
	b)“Kuz”, “Qish”, “Yoz”, “Bahor” mavzusida kompozitsiya yaratish.	4	2		2		2
	v)Badiiy asarlar mazmuniga (ertak, masal, hikoya va boshqalar) kompozitsiya ishlash.	2	2		2
V	Dekorativ kompozitsiya
1	Tayyor naqsh turlari kompozitsiyalaridan ko`chirish.	4	2		2		2
2	Sхema va elementlar ustida ish olib borish.	2	2		2
3	Badiiy asarlar mazmuniga bezakli illustratsiya.	4	2		2		2
4	Maktab badiiy - bezak ishlari.	2	2		2
VI	Haykaltaroshlik kompozitsiyasi.
1 2	Haykallarning muhit bilan bog`liqligi. Haykalda sujetli obrazlar yaratish.	2 2	2 2	2	2
VII	Badiiy qurish-yasash
1	Badiiy qurish - yasashda tabiiy va tashlandiq materiallar bilan ishlash.	1	1	1
2	Tabiiy va tashlandiq materiallardan applikatsiya.	4	2		2		2
3	Rangli mozaika yaratish.	5	3		3		2
VIII	Sana`t tarixi
1	Kirish. San`at tushunchasi, uning kishilik jamiyatida tutgan o`rni. Ibtidoiy jamoa davri san`ati	4	2	2			2
VIIII	Jahon san`at tariхi.
1	Qadimgi dunyo san`ati.	2	2	2
2	Qadimgi Misr san`ati	4	2	2			2
3	Uyg`onish davri san`ati.	4	2	2			2
X	O`zbekiston hududida qadimgi tasviriy san`at.
1	Me`morchilik san`atining ravnaq topishi. Temur va temuriylar davri san`ati.	2	2	2
XI	ХIХ asr oхiri ХХ asr boshi O`zbekiston tasviriy san`ati.
1	Rassom, haykaltarosh, me`morlarning hayot va ijod faoliyati bo`yicha umumma`lumotlar.	6	4	4			2
	Jami:	85	60	20	40		25

Amaliy mashg`ulotlarni o`tkazish uchun kеrakli jihozlar

San`at tarixi bo`yicha adabiyot va jurnallar.

O`qitishning tехnik vositalari

• 
  Tеlеvizor
  
• 
  Ekran
  
• 
  Pеrsonal kompyutеr
  
• 
  Kodoskop
  
• 
  STХ displеy sistеmasi kompyutеr uchun
  
• 
  Multmеdiya
  
• 
  Mavzu bo`yicha diskеtalar.
  

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   S.Abdirasulov. Tasviriy san`at o`qitish metodikasi. – T.: 2006.
   

2. Qalamda manzara chizish. –T.: 2000.

3. 
   N.Abdullayev. San`at tariхi. – T.: 2002.
   
4. 
   S.Bulatov. Хalq amaliy san`ati bezagi. – T.: 1991.
   
5. 
   N.Oydinov. O`zbekiston san`ati tariхi. – T.: 1993.
   
6. 
   R.Xasanov “Tasviriy san`at asoslari” T: - 2009
   

Foydalanishga tavsiya etiladigan internet tarmog`i.
1. htpp:// www. ziyo.net. uz

2.WWW SMART – ARTC. RU. – точка вдохновение.

3. www.Google.uz

4. www.rrch.uz Respublika rassomchilik instituti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
O`RTA MAXSUS, KASB – HUNAR TA`LIMI MARKAZI

Ro’yxatga olindi № KMD 3141601-2.16 2012 yil 15 avgust

Vazirlikning 2012 yil 15 avgustdagi 332-1-sonli buyrug`i bilan tasdiqlangan

Tasviriy san`at o`qitish metodikasi
fanidan o`quv DASTURI
Fan dasturi Oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi tayyorlov yo`nalishlari bo`yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2012-yil 24-iyuldagi 3-son majlis bayonnomasi bilan ma`qullangan.

Fan dasturi 1-Toshkent Pedagogika kollejida ishlab chiqildi, bilim sohasi bo`yicha sho`ba kelishuvidan o`tkazildi (1-sonli kelishuv bayoni 2012-yil 16-iyul).

Tuzuvchi:	E.Meyliyev	–	1-Toshkent Pedagogika kolleji o’qituvchisi
Taqrizchi:	N. Tolipov	–	Nizomiy nomli TDPU tasviriy san`at va uni o`qitish metodikasi kafedrasi dotsenti
	O.Tolipova	–	283-sonli maktab direktori.

Kirish
Tasviriy faoliyatni tashkil etish metodikasi dasturi pedagogika kollejlarida maхsus o`quv fani sifatida shakllanib, tasviriy faoliyatning nazariy va amaliy asoslaridan va o`qitish metodikasidan keng, atroflicha ma`lumotlarni berishni o`z oldiga maqsad qilib qo`ygan.

Dastur tasviriy faoliyatning qalam va rang tasvir, kompozitsiya, amaliy va dizayn san`ati, san`at tariхi, tasviriy san`at o`qitishning uslublari masalalarini o`z ichiga oladi.

Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:

• 
  Tasviriy faoliyat fani o`qitilishining ilmiy nazariy asoslari mazmunini tushunib yetish malakasi;
  
• 
  O`qitish usullari, o`quv ta`limiy ishlarni tashkil eta bilish ko`nikmasi;
  
• 
  Naturaga qarab rasm solish jarayonining uslubiy jihatlarini o`zlashtirishning amaliy va nazariy jihatlari;
  
• 
  Mavzular asosida rasm solish uslubi, tanlangan mavzularni o`quvchilar yosh xususiyatlariga moslik tushunchasini bilish malakasi;
  
• 
  Bezakli rasm solishning mazmun va mohiyatini bilish, unda estetik did va ijodiy qobiliyatni o`stirish;
  
• 
  Tasviriy san`at haqida suhbat mashg`ulotlarida asar va borliqning tarbiyadagi roli;
  
• 
  Tasviriy san`at fanidan sinfdan tashqari ishlarning shakllarini ta`lim - tarbiyada uzviy birligi malakalarining bog`liqlik masalalarini bilish;
  
• 
  Sinf doskasi, o`quv qurollaridan unumli foydalana bilish nazariyasini, o`ziga хos uslubiyotini;
  
• 
  
  

Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi bilimlarga ega bo`lishlari kerak:

• 
  Ta`lim–tarbiya jarayonida o`qitishning ilmiy, nazariy asoslarini qo`llash;
  
• 
  Tasviriy san`at mashg`ulotlarida o`qitish usullaridan to`liq foydalana bilish;
  
• 
  San`at asarlarining mazmunini erkin o`qiy ola bilish;
  
• 
  Qo`yilmaga qarab qoidalar asosida rasm chizish;
  
• 
  Mavzuga oid qiziqarli jarayonlar tanlay olish;
  
• 
  Sinf doskasida erkin rasm chizish;
  
• 
  Suhbat mashg`ulotlarida nutq boyligini o`stirish, mahorat bilan tushuntirish, asarlarni tanlay bilish;
  
• 
  Fan sohalari bo`yicha to`garaklar, ertaliklar, uchrashuvlar, sayohatlar, kechalar o`tkazish;
  
• 
  Bolalar ijodiy ishlarini tekshirish va baholash me`yorini bilish;
  

Fanning o'quv rejasidagi boshqa fanlar bilan o'zaro bog'liqligi

uslubiy jihatdan uzviyligi va ketma-ketligi
Ushbu fanni o'zlashtirish uchun o'quvchi umumta'lim fanlaridan matematika, chizmachilik, geometriya, adabiyot, tabiatshunoslik, mehnat, kasbiy ta'lim fanlaridan bolalar adabiyoti, pedagogika, psixologiya, fanlarini chuqur o'zlashtirishgan bo'lishlari talab etiladi. O'quv rejaga ko'ra yuqorida ko'rstilgan fanlar tasviriy san`at o`qitish metodikasi fani bilan birgalikda o'zlashtirilishi lozim.

Fanni o'qitishda zamonaviy axborot va pedagogik

texnologiyalardan foydalanish bo'yicha tavsiyalar
Ta`lim samaradorligini yanada oshirishda o`quvchilarga tasviriy san`at o`qitish metodikasi dasturini chuqur o'rganishda yangi pedagogik texnalogiyalar asosida dars o'tish o'quvchilar qobiliyatini o'stirib, yanada ilg'or va faol bo'lishlikka olib keladi. Tasviriy san`at o`qitish metodikasi darsliklari bilan birga yangi dasturlardan foydalanish muhim ahamiyatga ega.

Buning uchun qo'shimcha adabiyotlardan foydalanish lozim.

-Darsda o'quvchilarni o'z ustida erkin ishlashga o'rgatish.

-O'quvchilarni jamoa bo'lib ishlashga o`rgatish.

-Darsni o'yin tariqasida (didaktik materiallar,tarqatma karto'chkalardan foydalangan holda) o'tkazish, amaliy ish bajarish.

-O'quvchilarning fikr almashtirishlariga hamda nutqlarini shakllantirishga o`rgatish.

-O'quvchining o'zini-o'zi baholashga o`rgatish

-Ta'lim berishning zamonga xos texnik vositalardan: slaydlar, multimediya va boshqa kompyuter dasturidan foydalanish kerak.

Tasviriy san`at o`qitish metodikasi o`qituvchisining darslik, ko`rgazma, sinf doskasi va teхnik vositalardan foydalanishi. Uy vazifasi va uni tekshirish, bilimlarni baholash. Ta`lim – tarbiya usullarining o`ziga хosligi, bosqichlar kashf etish, umumiylik qabul qilish, pedagog-dramaturg, erkinlik usullari, muloqot usullari, solishtirish usullarini amaliy ishda, dastur, o`quv rejasi, darslik bilan ishlash, taqvim-mavzu rejasini tuzish, maktabda dars kuzatish va tahlil qilish kabi bir qancha хususiyatlarni bilishi. Bu o`qitish metodikasining asosiy talablaridir.
Mazmuni, maqsad va vazifalari

Tasviriy san`at o`qitish metodikasining ilmiy-nazariy asoslari
1.1. Tasviriy san`at o`qitish metodikasida qo`llaniladigan ilmiy-tadqiqot bosqich va metodlari
Kuzatilgan bo`lim: Bo`lajak o`qituvchini siyosiy, ilmiy, badiiy jihatdan tarbiyalash. Ma`naviy-estetik ta`sirchanlik. Badiiy tafakkur, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish.

Ishning maqsadi: O`quvchilarda kasbga oid mutaхassislikni shakllantirish, ilmiy metodlardan foydalanish jihatlarini yoritish;

O`quv jihozi: Mavzuning matni, o`quv adabiyotlari, ilmiy yo`nalish strukturasi.

Amaliy ish. O`quvchining usullar mazmunini idrok eta olishi va talqin tushunchasini bilishini qo`llashi.
2. Tasviriy san`at o`qitish metodikasining tashkiliy masalalari

2.1. Darsga qo`yiladigan zamonaviy talablar
Kuzatilgan bo`lim: Yangi pedagogik teхnologiyada dars mazmunini tushuntirishda qo`yiladigan pedagogik-psiхologik talablar.

Ishning maqsadi: Interfaol usullarning mavjudligi.

O`quv jihozi: O`quv adabiyoti, darsga qo`yilgan yangi talablar.

Uyga vazifa: O`tilgan dars mazmunini yod olish.
2.2. Tasviriy san`at o`qitish metodikasining darslarining jihozi
Kuzatilgan bo`lim: Dars jihozlari: o`quv doskasi, bo`r, rangli bo`rlar, har хil bo`yoqlar, qalam, qalam turlari, mo`yqalam planshet, ko`mir tayoqchalari, qog`oz, o`chirg`ich, ularning ish jarayonidagi vazifalari.

Ishning maqsadi: Har bir o`quvchi rasm chizish jarayonida o`quv qurollari bilan muloqotda bo`lishni bilish.

O`quv jihozi: O`quv qurollari.

Amaliy ish. Har bir o`quvchining o`quv qurollari bilan ishlay olish malakasini rivojlantirish.

2.3. O`qituvchining darsga tayyorgarlik ko`rishi
Kuzatilgan bo`lim: Darsni tashkil qilish, yangi mavzuni tushuntirish, o`quvchilarga individual yordam ko`rsatish, darsni yakunlash, uyga vazifa berish, ularning o`z vaqtida tekshirilishi o`qtuvchining darsga tayyorgarlik ko`rishini talab etadi.

Ishning maqsadi: Darsga puхta tayyorgarlik ko`rish, unga qat`i amal qilish, to`la qonli ravishda maqsadga muvofiq o`tilishiga rioya qilish.

O`quv jihozi: O`quv adabiyoti, ko`rsatmalar.

Amaliy ish. Dars ishlanmasini tuzish.
3. Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fanining o`quv dasturi
Boshlang`ich sinflarda tasviriy san`at mashg`ulotlari o`quvchilarni tasviriy san`at yuzasidan zarur bo`lgan bilim va malakalar bilan qurollantiradi, ijodiy qobiliyatini va tasavvurini o`stiradi.

3.1. Narsaning o`ziga qarab rasm chizish
Kuzatilgan bo`lim: Narsaning shakli, tuzilishi, o`lchovlari, rangi va boshqa shu kabi xususiyatlarini ko`ra bilish va tasvirlash.

Ishning maqsadi: Boshlang`ich sinflarda chiziladigan narsalar sinflar bo`yicha oddiy yoki murakkabligiga qarab taqsimlanish uslublari, mavzular mazmuni, narsalar tahlili va boshqalar ustida ish olib borish. Doskada mashqlar bajarish.

O`quv jihozi: Dars ishlanmasi, ko`rgazmalar.

Amaliy ish. Beriladigan vazifalar o`quvchini qiynab qo`ymasligi, mazmun jihatdan sinf ishiga yaqin bo`lishi kerak.
3.2. Dekorativ rasm chizish
Kuzatilgan bo`lim: O`quvchilarni rasm chizishning elementar qoidalari bilan tanishtiriladi, ularda estetik did va ijodiy qobiliyatni o`sishiga yordam beradi.

Ishning maqsadi: Dekorativ rasm chizish mashg`ulotlarining turlari, dekorativ grafik ishlar bilan shug`ullanish malakalarini o`stirib borish. Doskada rasm chizishga o`rgatish.

O`quv jihozi: Dars ishlanmasi, ko`rgazmalar.
Amaliy ish. Mustaqil ravishda naqsh kompozitsiyalarini tuzish, dekorativ grafik ish bo`yicha eskizlar bajarish.
3.3. Mavzu asosida rasm chizish
Kuzatilgan bo`lim: O`quvchilarning estetik didi, ko`rsatuvchanligi, fikrlash, o`qigan yoki eshitgan, ko`rgan hodisalarini tez anglab olish, u haqida to`g`ri mulohaza yuritish xislatlarini rivojlantirish malakasi.

Ishning maqsadi: Tevarak atrofdan, hayotdan olingan mavzular ustida, adabiy asarlar mazmuni asosida, shuningdek, narsaning o`ziga qarab rasm chizish sohasida olingan bilim va malakalar mustahkamlanadi. Doskada rasm solish o`rganiladi.

O`quv jihozi: Dars ishlanmasi, ko`rgazmalar.

Amaliy ish. Mavzu asosida rasm chizish, mashg`ulot mohiyatini o`rganish. Dars ishlanmasi ustida ishlash.

3.4. Tasviriy san`at haqida suhbatlar
Kuzatilgan bo`lim: Suhbat mashg`ulotlarida atoqli rassomlar kartinasidan reproduksiyalar ko`rsatish. Asar mazmunini tushunib olish, rassom nima demoqchi ekanligini faxmlash, san`at asarlariga o`z bahosini bera olish kabi xislatlarini shakllantirish.

Ishning maqsadi: San`at asarlari bilan tanishish, ularni tahlil qila olishga o`rgatish. Borliqni hissiy shakllantirish va o`stirish. Faol fikr yuritish.

O`quv jihozi: San`at asarlaridan reproduksiyalar.

Amaliy ish. Asar reproduksiyalaridan namunalar yig`ish.
3.5. Sinf doskasida rasm solishga o`rgatish
Kuzatilgan bo`lim: Doskada rasm chizishning darsda va darsdan tashqari ishlardagi ahamiyati. Doskada rasm chizishning o`ziga хosligi va uslubiyoti.

Ishning maqsadi: Bo`rning qattiq, yumshoqligi, doskaning rangi, chiziq turlaridan foydalanish, rangli bo`rlarning ahamiyati va boshqa xususiyatlari.

O`quv jihozi: Sinf doskasi va oddiy bo`r.

Uyga vazifa: Rasm chizishda qiynaladigan o`quvchilarga berilgan shakllarni mashq qilish tavsiya etiladi.
4. Tasviriy san`at fanidan sinfdan tashqari ishlar
Sinfdan tashqari ishlarning mazmun va vazifalari.

Kuzatilgan bo`lim: Tasviriy san`at to`garaklari. Mavzuli kechalar. Uchrashuv va ertaliklar. Bayram kechalari. Ekskursiya (sayohatlar). Viktorina o`tkazish shakllari.

Ishning maqsadi: Sinfdan tashqari ishlarning shakllarini tashkil etish va o`tkazish.

O`quv jihozi: Mavzuga oid qo`llanmalar.

Amaliy ish. Sinfdan tashqari ishlarning mohiyatini o`rganish.
Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fani bo`yicha amaliy mashg`ulotlar va mustaqil ishlarni tashkil etish bo`yicha ko`rsatmalar
Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fani bo`yicha amaliy ishlar har bir mavzu yakunida tavsiya etildi. O`qituvchi talabalar bilim saviyasi va o`qitish shart – sharoitlaridan kelib chiqib, bu ishlarni tashkil etadi. Amaliy ishlarni tashkil etishda o`quvchilarga oldindan mavzular tavsiya etiladi va reja berish maqsadga muvofiq. Har bir o`tkazilgan amaliy ish albatta tekshirilishi va baholanishi lozim. Amaliy ishlarni tashkil etish o`quvchilarning mustaqil ishlarining davomi bo`lishi kerak.
Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fani bo`yicha

kurs ishlari namunaviy mavzulari
Tasviriy san`at o`qitish metodikasi bo`yicha kurs ishlari mazmuni. O`quvchilar fan asosida kurs ishlarini himoya qilish jarayonida ta`lim-tarbiyaning uzviy bog`lanishida yangi pedagogik teхnologiyalarga tayangan holda mavzular tanlay bilishi, fan o`qituvchilarining esa ularga rahbarligi, yo`riqnomalar berishida adabiyotlarni tanlashi, reja tuzishda, maktab va amaliyot bilan bog`lanishlari borasida yordam berishlari maqsadga muvofiqdir.

Mavzular quyidagicha bo`lishi mumkin: “Tasviriy san`at o`qitishning didaktik prinsiplari”, “Tasviriy san`at fanining boshqa fanlar bilan o`zaro bog`liqligi”, “Boshlang`ich sinflarda tasviriy san`at darslarida estetik tarbiya vazifalarini amalga oshirish imkoniyatlari”, “Tasviriy san`atga oid sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni uyushtirish” kabi bir qancha ta`lim-tarbiyani qamrab oluvchi mavzular tanlanishi maqsadga muvofiq.

Namunaviy mavzular rejasi

№	Fan bo`limlari va mavzular nomi	Hammasi	Umumiy yuklama, soat
			Darslar turi bo`yicha soatlar taqsimoti				Mustaqil ish
			Jami	Nazariy (ma`ruza)	Amaliy	Kurs ishi
I	Tasviriy san`at o`qitish metodikasining umummasalalari.
1	Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fanining mohiyati.	3	2	2			1
2	Amaldagi tadqiqot bosqich va metodlar tushunchasini berish.	2	1	1			1
3	Darsga qo`yiladigan zamonaviy talablar.	2	1	1			1
II	Tasviriy san`at metodikasining mazmun va metodik asoslari
1	Tasviriy san`at o`qitish metodikasi fani mashg`ulotlarining maqsad va vazifalari.	2	1	1			1
2	Tasviriy san`at mashg`ulotlarida Davlat ta`limi standartining mazmuni.	2	1	1			1
3	Tasviriy san`at o`qitish metodikasining o`quv jarayonini zamonaviy texnologiya asosida tashkil etish.	3	2	2			1
4	Borliqni va san`atni idrok etish.	3	2	2			1
5	Maktab badiiy-qurish yasash ishlari.	3	2	2			1
6	Narsaning o`ziga qarab rasm ishlash.	3	2	2			1
7	Kompozitsion faoliyat.	3	2	2			1
III	Amaliy mashg`ulotlar
1	Umumiy o`rta maktab tasviriy san`at dars mavzularini tasvirli rejalashtirish.	5	4	2	2		1
2	Tasviriy san`at darslarining reja yozuvini tuzish.	5	4		4		1
3	Boshlang`ich sinflarda tasviriy san`at mashg`ulot mavzularini taqvimiy-tasvirli rejalashtirish.	5	4	2	2		1
4	Tasviriy san`at mashg`ulotlari mavzular mazmuniga ko`rgazmali materiallar tayyorlash.	5	4	2	2		1
5	Tasviriy san`at darslarini tahlil qilishga o`rgatish.	3	2	2			1
6	O`qituvchining tasvir ishlashdagi pedagogik mahorati.	2	2		2
IV