Mavzu: Gnoseologiya(bilish nazariyasi)

Mavzu: Gnoseologiya(bilish nazariyasi).

Mening fikrimcha bilish nazariyasi deganda biz biror mavjud narsani anglashni, his etishni tushunishimiz kerek. Biz bularni turli yo`nalishlardagi sohalardan fanlardan kelib chiqqan holda anglaymiz. Bu albatta meni fikrim. Mana shu bilimlar haqida umumiy tushunchani esa falsafa fani orqali o`rganamiz. Falsafada bilish nazariyasini Gnoseologiya sohasi o`rganishi ham bizga ma`lum. Gnoseologiya grekcha so‘z bo‘lib gnosis – bilish, logos – nazariya, yani bilish nazariyasi, bilish to‘g‘risidagi talimot manolarini anglatadi.

Gnoseologiya yoki bilish nazariyasi falsafiy bilimlar sifatida insonning dunyoni bilish imkoniyatini, o‘zlikni anglash jarayonini, bilishning bilmaslikdan bilim sari yuksalishini, bilimlar tabiati va ularning mazkur bilimlarda aks etuvchi narsalar bilan o‘zaro nisbati masalalari o‘rganiladi. Demak, gnoseologiya ong, bilish, bilimni o‘rganish bilan shug‘ullanadi. Ijtimoiy jarayonda inson ongning o‘z-o‘ziga, boshqalarga va umuman jamiyatga tasiri natijalarini fiziologik jihatdan his qiladi va uning mavjudligini sezadi, Biroq bunda ongning o‘zi ko‘rinmaydi. Moddiy dunyo hodisalaridan farqli o‘laroq, ongni kuzatish mumkin emas. U go‘yo vaqt va makon chegaralaridan tashqarida turadi. Bilish jarayoni rivojlanish qonuniyatlarining shakllari, haqiqatning tagiga etish imkoniyatlari nuqtai nazaridan o‘rganiladi. Natijada, falsafada inson bilishining tabiati va mohiyati haqida turli xil talimotlar, turli xil qarashlar kelib chikqan.

Ba`zibir faylasuflarning aytishlaricha insondan, uning ongidan tashqari dunyo mavjud emas, dunyo faqat bizning ongimizda, bizning sezgi va idroklarimiz yig‘indisidan iborat xolos, chunki biz o‘z sezgi va idroklarimiznigina bilaolar ekanmiz. Shu o`rinda men ham ularni fikriga qo`shilaman.
Bobur Abdurahmonov