O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

54-mashq. «Fonetika»ga oid quyidagi topishmoqlarning javobini toping va yodda saqlang. «D-t», «g-k», «z-s», «b-p» tovushlari o‘rta-sidagi o‘xshash va farqli tomonlarini toping, ularni izohlang.

1. Yetti da bor, 6. Jarangli tovushlarning

«Yettov»da yo‘q. Jarangsiz juftlari bor.
«Ikki»da bor. Toping, ularning qanday
«Ikkov»da yo‘q. Bir-biridan farqi bor?
2. Bir so‘zda bir xil undosh 7. Bo‘g‘izda hosil bo‘lar
Ketma-ket qator kelar. Nomi ne deb atalar?
Misol topib aytinglar 8. Til uchi milkka tegib
Ular qanday tovushlar? Havo yo‘lini to‘sar.
3. «Arra»da ikkita bor, So‘ngra birdan ochilib
«Yalla»da ham shuncha bor, Tovushlar portlab chiqar.
Yana qaysi so‘zlarda Topsin dono bolalar,
Shu holat bo‘lar takror? Ular qaysi tovushlar?
4. O‘pkadan chiqqan havo 9. Yozamiz-u, ko‘ramiz,
Og‘zimiz bo‘shlig‘ida Aytamiz, eshitamiz.
To‘siqlarga uchrashar, 10. Bordir olti xil tovush,
Ko‘p tovush hosil qilar. Ular cho‘zib aytilar.
5. So‘z oxirida kelsam So‘z tuzilmas ularsiz,
P yozmang, — qilar nido. O‘ylang, balki toparsiz?
B holimcha yozmasangiz
Qilasiz katta xato. (R. Sirojiddinov)
55-mashq. «Ma’naviyat — qalbim quyoshi» mavzusida matn tuzing. Matndagi unli va undosh tovushlarni toping. Ularning talaffuzi va tuzi­lishiga diqqat qiling. Tovushlarning o‘xshash va noo‘xshash jihatlariga e’tibor bering.


56-mashq. Uyga vazifa. Quyidagi savollarga javob bering.

1. Hurlik, ozodlik deganda nimani tushunasiz?

2. O‘tmishda yashagan vatandoshlarimiz hayoti haqida nimalarni bilasiz?
3. Ozodlik, erkin hayotni qadrlash degani nima?
4. «O‘z uyingni o‘zing asra!» mavzusida matn yozing. Matndagi undosh tovushlarning farqlovchi va birlashtiruvchi tomonlariga diqqat qiling.


Savol va topshiriqlar

1. Bilish jarayonida zid qo‘yishning xizmati qanday?

2. Tovushlarning farqlovchi va biriktiruvchi belgilari deganda nimani tushunasiz?
3. G‘ va G tovushlari o‘rtasidagi o‘xshash va farqli tomonlarni aniqlab bering. Ular o‘rtasidagi farqlovchi belgini ayting.