O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

110-mashq. Nuqtalar o‘rniga kerakli harflarni qo‘yib ko‘chirib yozing.

Mas...id , i...tido , g‘i...jak , sara...jom , k...itansiya , oli...anob, ta...suf, istibdo..., muto...aa, me...yor, ta....jub , min...s, krep...eshin, parf...meriya, simpoz...um, vol...ybol, sup...rgi, majmu..., a...ditorya, suver...nitet.

111-mashq. Matnni o‘qing, talaffuzi va imlosi bir-biridan farqla­nadigan so‘zlarga diqqat qiling. Gaplarni ko‘chirib yozing.

TELEFAKS NIMANI BILDIRADI?

Fan va texnika taraqqiy etgani sari tilimizga ko‘plab yangi so‘z va atamalar kirib kelmoqda. Shulardan biri telefaks so‘zidir. «Amerika» oynomasida yozilishiga qaraganda, bu so‘z telefon va faksimil (asl nusxadan olingan tasvir) so‘zlarining qisqartirilgan shaklidir. Bunda buyumning nomi yozilgan matn, fotosurat yoki chizma telefon simi orqali mijozlarga yetkaziladi.

Faks usuli bilan tasvirni uzatish uchun har ikki tomonda ham apparat bo‘lishi lozim. Telefon simi orqali yuborilgan tasvir bir zumda (masalan, yapon apparatlarida 20 daqiqada) mijozning apparatiga o‘rnatilgan qog‘ozda paydo bo‘ladi.
Faks apparatining turlari juda ko‘p. Ulardan tijorat va budjet ishlarida foydalanish mumkin.
(«Gulxan»dan)


112-mashq. Quyidagi qo‘shma so‘zlarning qanday yozilishini aniqlang va ko‘chirib yozing.

Qirq — bo‘g‘im, qashqar—gul, chala — savod, xush — bichim, ish — yoqmas, omma — bop, millatlar — aro, tez — oqar, havo — rang, ayta — oladi, qayta — qurish, chanqov — bosdi, umum — davlat, odam — sifat, Tyan — Shan, Chil — ustun.

113-mashq. Quyidagi matnni ko‘chirib yozing. Bosh harflarning ishlatilish o‘rinlarini izohlang.

TURKISTON YULDUZI

Mahmudxo‘ja Behbudiy Turkiston o‘lkasining hur fikrli kishilaridan biri edi.

Behbudiy 1875-yili Samarqand shahrida dunyoga keldi. Keyinchalik Mahmudxo‘ja Behbudiy arab, fors, rus va butun turkiy tillarning yetuk bilimdoni, yuksak didli yozuvchi, bilimdon o‘qituvchi, jamoat arbobi va qiyossiz olim sifatida nom qozondi. O‘rta Osiyo xalqlarining faxri bo‘lgan bu buyuk alloma bizga o‘zbek va tojik tillarida yozilgan «Muntaxabi jo‘g‘rofiyai umumiy» («Qisqacha umumiy geografiya»), «Kitob-ul-atfol» («Bolalar uchun kitob»), «Muxtasari tarixi islom» («Islomning qisqacha tarixi»), «Madhali jo‘g‘rofiyayi rusiy» («Rossiyaning qisqacha geografiyasi») singari o‘lmas asarlarni tuhfa qilib qoldirdi. Behbudiy tomonidan qilingan ishlarni sanay bersak, ularning adog‘iga yetmaymiz: u o‘z hovlisida bepul maktab ochib, xalq bolalarini o‘qitdi.
«Behbudiy nashriyoti»ni tashkil qilib, o‘zbekcha darsliklarni chop ettirdi. Samarqand xalqi uchun maxsus kutubxona va qiroatxona ochdi. 1912-yili «Padarkush» pyesasini yozib, Qo‘qon, Buxoro, Andijon, Kattaqo‘rg‘on, Namangan teatrlarida namoyish qildi. Behbudiyning isyonkorligini yaxshi bilgan Buxoro amiri 1919-yili uni Shahrisabzda qo‘lga olib, xalqning haqiqiy farzandini «xalq dushmani» tamg‘asi bilan o‘ldirtirib yubordi.
(N.Karimov)