O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi o. A. Tojiboyeva, N. Baratova, sh. H. G‘aniyev aholiga ijtimoiy yordam ko‘rsatish

Test javoblari: 1 2 3
f f f
74
III BO‘LIM
DAVLAT VA DAVLATDAN TASHQARI
IJTIMOIY MUHOFAZA MABLAG‘LARI MANBALARI
6-mavzu: BYUDJETDAN TASHQARI PENSIYA
JAMG‘ARMASI. JAMG‘ARMANING SHAKLLANISHI
VA SARFLANISHI
6.1. Byudjetdan tashqari pensiya jamg‘armasi tushunchasi
va uning mohiyati
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qoshida 1991-yil 1-
yanvardan boshlab pensiya va nafaqalarni to‘lashga sarflanadigan
xarajatlarni moliyalashtirish va ularni yig‘ish hamda to‘plash uchun
ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi tashkil qilindi. Jamg‘arma tashkil qilinishi
pensiya tayinlashda ish stajini hisobga olish qoidalarini osonlashtirdi,
chunki sug‘urtalangan holda yollanib ishlagan davrlar, yakka tartibdagi
mehnat faoliyatlarini sug‘urta badallarini o‘tkazilganligini hisobga olib
borib, ish stajiga qo‘shishga imkoniyat tug‘ildi. Ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi
tashkil qilinishdan avvalgi yakka tartibdagi mehnat faoliyati ish
stajiga umuman qo‘shilmasdi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
yakka tartibdagi mehnat faoliyatini to‘la huquqli mehnat faoliyati
sifatida qonunlashtirdi.
«O‘zbekiston kasbkorlik-hunarmandchilik, qishloq xo‘jaligi,
aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish sohalarida yakka tartibdagi mehnat
faoliyatiga shuningdek, fuqarolarning va fuqaro oila a’zolarining
faqat shaxsiy mehnatiga asoslangan boshqa turlardagi faoliyatiga
qonunga muvofiq yo‘l qo‘yiladi. Davlat shaxsiy mehnat faoliyatini
tartibga solib, undan jamiyat manfaatlari yo‘lida foydalanishni
ta’minlaydi».
Yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shug‘ullanuvchilar qanaqa
mehnat turi bilan shug‘ullanishlaridan qat’iy nazar olgan daromadlari
hisobidan ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasiga har oyda badallar o‘tkazib
turishlari lozim. Shundagina bu mehnat faoliyatini ish stajiga qo‘shish
mumkin.
75
Ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi buni hisobga olib borib, pensiya
tayinlanayotganda sug‘urta badallari to‘langan davr to‘g‘risida ma’-
lumotnoma rasmiylashtirib beradilar va bu ma’lumotnoma ish stajini
pensiya tayinlashda hisobga olish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.