O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

Òaklifning narxga nisbatan o‘zgarishi
1
Ko
‘y
la
k
 n
a
rx
i,
 s
o
‘m
900
700
500
300
100
0
1000
3000
5000
7000
9000
X
Y
A
B
C
D
E
1
À. O‘lmasov. Iqtisodiyot asoslari. T., «Mehnat», 1997, 60-bet.
Taklif, dona

---

75
elastikligi ma’lum narx doirasida yuz beradi. Buni tushunish uchun
olma narxi bilan uning taklifini solishtiramiz. Olma narxi 10 so‘m
bo‘lganda uning taklifi 80 kg bo‘lgan. Uning narxi 12 so‘m
bo‘lganda taklif 120 kg.ga yetadi.
Olmaga taklif 40 kg yoki 40 % ga ko‘paygan. Demak, narx
diapazoni 10—20 so‘m bo‘lganda taklif elastik bo‘lgan. Bunda
40:20=2, ya’ni E
k
=2 yoki E
k
>1. Bunday elastiklikni elastik taklif
chizmasida quyidagicha ifodalash mumkin:
Chizmada AB>CD, shuning uchun taklif o‘zgarishlari FS
chizig‘idan o‘tadi.
Bozorda taklif har doim ham narxdan ustun darajada o‘saver-
maydi. Agar taklifning o‘zgarishi narxning o‘zgarish darajasidan
past bo‘lsa, taklif noelastik bo‘ladi. Misol uchun, bozorda futbol
to‘pining narxi 5000 so‘m bo‘lganda 10 ta to‘p taklif etilib, jami
taklif miqdori 50 ming so‘mni tashkil etdi. Òo‘pga talab oshib,
uning narxi 7 ming so‘mga, ya’ni 40 % ga oshdi. Bunda tadbirkor
qo‘shimcha yana 10 ta to‘pni bozorga chiqardi, ya’ni jami taklif
100 % ga ko‘paydi:
k
f
=
< .
k
k
10
=
= 0,25.
= 0,25 yoki
1
40
T
E
E
E
V