O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Rahimov quduqlarni burg‘ilash

Quduqlarning  egrilanish  burchaklarini  o‘lchash
Quduq  stvolining  bo‘shliqdagi  holati  uchta  parametr  bilan
aniqlanadi:  chuqurligi,  zenit  burchagi    va  azimut  burchagi.
Quduqning  chuqurligi    quduq    o‘qi  bo‘ylab    zaboydan  quduq
ustigacha  bo‘lgan  masofadir.
Burg‘ilash  jarayonida  zenit  va azimut burchaklarining  o‘zgarishi
quduqlarning    egrilanishi    deb  ataladi.    Burg‘ilash    jarayonida
egrilanishning  yuzaga  kelishini bilish va  uni  bartaraf  etish uchun
zenit  va azimut  burchaklarini  davriy ravishda  o‘lchab borish  kerak
bo‘ladi.
Quduqlarning  egrilanishini  nazorat  qilishning  operativ  va
rejali  usullari  mavjud.
Operativ  nazorat  burg‘ilash brigadasining  kuchi  bilan, rejali
nazorat esa karotaj  otryadlari  tomonidan  amalga oshiriladi.
Egrilanish  burchaklarini o‘lchovchi asboblar  
inklinometrlar
deb  ataladi.
Zenit burchaklari, asosan, og‘irlik  kuchi  yo‘nalishida  ishlay-
digan  qurilma  yordamida  o‘lchanadi, ya’ni  suyuqlikning  gori-
zontallik  prinsiðida  yoki  shayn  prinsiðida  ishlovchi asboblar bilan
o‘lchanadi.
Eng  sodda  inklinometr — plavik kislotasi  bilan  ishlovchi
inklinometrdir.  Ichiga  20 %  li  plavik  kislotasi 1/3  qismigacha
quyilgan  probirka  quduq  ichiga  kanat  yoki burg‘ilash quvurida
maxsus  patron  ichida  tushiriladi. Patron  ma’lum  chuqurlikda
tinch  qoldiriladi.  Plavik  kislotasi  probirka devorida gorizontal

---

130
holatni egallagan holda iz qoldiradi. Patron ko‘tarilgach, probir-
kadagi iz o‘lchanadi va analitik yo‘l bilan yoki burchak o‘lchovchi
moslama yordamida quduqning zenit burchagi aniqlanadi.
Azimut  burchaklarini  o‘lchovchi  asboblar  magnit  strelkasi
prinsiðida  ishlashga  asoslangan.  Bir  vaqtning  o‘zida  ham  zenit
burchagini,  ham  azimut  burchagini  o‘lchovchi  inklinometrlar
magnit strelkasi va shayn prinsiðida ishlashga asoslangan.
Ko‘p nuqtali MÒ-1 inklinometri diametri 46 mm va undan
yuqori,  chuqurligi  1500  m  bo‘lgan  va  diamagnit  muhitda
burg‘ilangan quduqlarning egrilanish burchaklarini o‘lchash uchun
mo‘ljallangan.
MÒ-1  quduq asbobi zenit va azimut burchaklari ko‘rsatkich-
larini suratga olish usuli bilan aniqlash imkonini beradi. Inklinometr
quduqqa trosda yoki burg‘ilash quvurlarida tushiriladi.