O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Rahimov quduqlarni burg‘ilash

6.3-§.  Zarba-kanatli  burg‘ilash texnologiyasi
Burg‘ilash  ishlarini  boshlashdan  avval  quduq  konstruksiyasi
ishlab  chiqiladi.
Quduq  konstruksiyasi  burg‘ilash chuqurligi,  geologik kesma-
ning  xarakteri,  quduqning  oxirgi diametri   va  obsadka quvurlari
soniga qarab aniqlanadi.
Oxirgi diametr  quduqning  maqsadli   ahamiyatiga  bog‘liq
bo‘ladi.
Obsadka quvurlari soni u yoki bu gorizontlarni yopish zaruratiga
bog‘liq holda tanlanadi.
Quduq qaziladigan joy aniqlangach, tekislanadi va tozalanadi,
stanok va obsadka quvurlari  stellajlarini joylashtirish uchun maydon
tozalanadi va tekislanadi. Òayyorlangan  maydonga stanok gori-
zontalligi tekshirilgan holda o‘rnatiladi. Undan so‘ng machta ko‘ta-
riladi va shayn yordamida bosh rolik bilan quduq o‘qi mos kelishi
tekshiriladi.
Quduqni burg‘ilash ishlarini bajarishdan oldin quduq belgi-
langan joyda yumshoq tog‘ jinslari bo‘lganda o‘lchamlari 0,6

0,6

1,0
Snaryadni zaboydan
ko‘tarish balandligi, mm
500—
800
Stanokning harakatlanish
usuli
Burg‘ilash snaryadining
1 minutdagi  zarbalar soni
40; 45
50
40; 45
50
4
50—52 48—52
500—
800
600—
1000
520—
700
510—
1100
Machta balandligi, m
Dvigatel quvvati, kW
Stanok massasi machta va
dvigatel bilan birga, t
13
22
8,0
16
40
12,8
8
100
20
11,7
20
10,7
15,0
55
24
ko‘chma
g‘ildirak
—
gusenitsali
6.1-jadvalning davomi

---

158
metr bo‘lgan shurf qaziladi. Shurf tubiga yog‘ochdan qilingan brus
tushiriladi. Yo‘naltiruvchi quvurni quduq ustidan 0,5 m qolguncha
qoqiladi.  Quvur  qoqilgach,  uning  ustidagi  jinslar  yassi  klapanli
jelonka bilan chiqarib tashlanadi.
Qattiq  va mo‘rt jinslarni  burg‘ilashda doloto va zarba shtangasidan
tarkib topgan snaryad ishlatiladi.
Zarba-kanatli burg‘ilashning ish unumdorligi to‘g‘ri tanlangan
burg‘ilash  rejim  parametrlariga,  burg‘ilash  snaryadi  massasiga,
snaryadni  zaboydan    ko‘tarish    balandligiga,  zarbalar  soni  va
quduqqa quyiladigan  suvning miqdoriga bog‘liq bo‘ladi.
Doloto tig‘ining 1 sm ga to‘g‘ri  keladigan snaryadning ishchi
massasi —
nisbiy massa deb ataladi.
Amaliyot ma’lumotlariga asosan jinslarning  burg‘ilanish dara-
jasiga qarab nisbiy massa  q
o  
 quyidagicha qabul qilinadi (kg/sm
2
).
6.2-jadval
Nisbiy massaga ko‘ra snaryadning ishchi  qismi massasi quyi-
dagicha aniqlanadi:
Q
p 
= q
o
· D,
bu yerda, D — doloto tig‘i uzunligi, sm.
Snaryadni zaboydan ko‘tarish balandligi  jinslarni parchalash
effektini aniqlaydi va jinslarning qattiqligi va quduq chuqurligiga
qarab 0,4 dan 1,2 m gacha qilib olinadi. Qiymatning yuqorigisi
qattiq jinslarni, kichigi yumshoq jinslarni burg‘ilashda qabul qilinadi.
Snaryadning 1 minutdagi  zarbalar soni burg‘ilash snaryadining
erkin tushishini ta’minlashi lozim.
Dolotoga beriladigan  zarbalar chastotasi 40—60  zarba/minut
qilib olinadi.
Snaryadni  tashlash balandligi s bilan uning 1 minutdagi zarba-
lar chastotasi  n  orasida quyidagi teskari bog‘liqlik mavjud: