O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

umumiy talabi
yoki 
bozor talabi
ham bor.
Xarid qobiliyatini
belgilovchi pul
Tovar narxi
Talab
Ehtiyoj
Òalablarning turlari g‘oyat ko‘p. 
Yakka talab
va 
bozor talabi
bor.

---

1 6
Bozor talabi yig‘ma talab, unga barcha xaridorlar talabi ta’sir etadi,
bu xaridorlar soni va tovar narxiga bog‘liq bo‘ladi. Xaridorlar qanchalik
ko‘p bo‘lsa va narx arzon bo‘lsa, bozor talabi shuncha ortadi. Ammo
buning chegarasi bor, chunki talabning ortishi uning qondirilish
darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Òalab qondirilgach, narxning pasayishi bozor
uchun ahamiyatsiz bo‘lib qoladi. Buning sababi tovar nafliligining
maksimallashuvi (eng yuqori darajaga yetishi) bo‘ladi. Demak, talabga
tovarning xaridor uchun naqadar nafli bo‘lishi ham ta’sir etadi.
2.3. Me’yoriy naflilik qonuni
Bozordagi xaridor (iste’molchi) o‘ziga kerakli tovarni tanlov asosida
xarid etadi. Òovarning kerakligi uning naqadar nafli bo‘lishini bildiradi.
Òovarning nafliligi deganda uning iste’mol etishdan xaridor oladigan
qoniqish tushuniladi. Bu qoniqish ham individual bo‘ladi, chunki
kishilarning didi, ko‘nikmasi va ta’bi bir xil bo‘lmaydi. Bir kishi bir tovarni
xush ko‘rsa, boshqasi buni xush ko‘rmaydi, aksincha, boshqa tovarni
afzal deb topadi. Tovarning nafliligini uning bir qator xossalari, chunonchi,
uning dizayni, modada bo‘lishi, iste’mol etishdagi qulayligi, uzoq xizmat
qilishi, ekologik tozaligi, sog‘liq uchun foydaliligi va boshqalar tashkil
etadi. Masalan, muzlatkichning nafliligini uning katta-kichikligi, qancha
joyni egallashi, shovqinsiz ishlashi, elektroenergiya qanchalik sarflanishi,
necha kamerali bo‘lishi, qancha vaqt ta’mirsiz ishlay olishi, bo‘lg‘usi
ta’mir necha pul turishi, yong‘indan xavfsiz bo‘lishi kabilar belgilaydi.
Òovarning nafliligi qanchalik yuqori bo‘lsa, shunchalik uning
iste’molidan olinadigan qoniqish ham yuqori bo‘ladi, binobarin uni
afzal ko‘rishadi. Ayrim tovarlardan qoniqish yakka qoniqishdir, ammo
tovarlarni iste’mol etishda umumiy qoniqish ham bor va u bozor
holatiga ta’sir ko‘rsatadi.