O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi à. Rafiqov, H. Vahobov, A. Qayumov, Sh. Azimov amaliy geografiya

Sho‘rlanish, shamol va suv eroziyasi 
tuproq unumdorligining
pasayib ketishiga kuchli ta’sir etadi. Yer osti suvlari sathi ko‘tarilib
ketgan joylarda tuproqlarning sho‘rlanishi kuzatiladi. Sho‘rlanish-
ning oldini olish uchun quritish melioratsiyasi amalga oshiriladi
(«melioratsiya» so‘zi — lotin tilidan olingan bo‘lib, «yaxshilash»
degan ma’noni bildiradi), buning uchun zovurlar qaziladi. Masa-
lan, Mirzacho‘l, Qarshi cho‘llarida yerlarning zaxini qochirish
uchun zovurlar 2,5—3,5 m chuqurlikda qaziladi. Bu esa ikki zovur
oralig‘ida yer osti suvlarining chuqurligi 2—3 metr bo‘lishini
ta’minlaydi. Yer osti suvlari sathi qanchalik chuqur bo‘lsa,
bug‘lanish shuncha kam bo‘ladi va tuproqlar sho‘rlanmaydi.
Yer osti suvlarining sathi yer yuzasiga juda yaqin joylashgan
hududlarda tuproqlarning sho‘rlanishi juda kuchli bo‘ladi. Uning
oldini olish uchun har yili qishda tuproqning sho‘ri yuvib turiladi
(Xorazm, Qoraqalpog‘iston, Buxoro, Sherobod, Mirzacho‘l,
Qarshi vohalari).
Shamol kuchli esadigan hududlarda (Markaziy Farg‘ona,
Mirzacho‘l, Dalvarzin, Qarshi, Sherobod cho‘llarida) tuproqning
ustki qismi eroziyaga uchraydi, oqibatda tuproqning unumdor
chirindili qatlami uchib ketadi.
Shamol eroziyasining oldini olish uchun shamolning yo‘na-
lishiga ko‘ndalang tarzda ihota daraxtzorlari tashkil qilinadi. Ihota
daraxtzorlari shamolning kuchini kamaytiradi va tuproqdagi namni
uzoqroq ushlab turishga imkon beradi.
Sug‘orish jarayonida nishab yerlar suv eroziyasiga uchraydi.
Bunday eroziya sug‘orish (irrigatsiya) eroziyasi deb ataladi.
Sug‘orish eroziyasining oldini olish uchun nishab yerlarni haydash
va sug‘orishni ko‘ndalangiga amalga oshirish lozim. Bunda suv
nishab joylarda tuproqni o‘yib ketmaydi va bir tekis oqadi.