O‘rta asr G‘arbiy Yevropa davlatchiligiga umumiy tavsif Franklar davlatida huquqning asosiy belgilari

Absolut monarxiya davri (XV asrning oxiri – XVII asrning o‘rtasi). Angliyada absolut monarxiya boshqa mamlakatlarda bo‘lgani kabi feodalizm inqirozi va kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlarining vujudga kelishi davrida o‘rnatilgan.

Bu davrda hokimiyat va boshqaruvning oliy organlari qirol, yashirin kengash va parlament edi. Real hokimiyat qirol qo‘lida to‘plangan. U ko‘p sonli va faqat o‘ziga bo‘ysunuvchi organlar orqali qonun chiqarish, ijro etish va oliy sud hokimiyatini amalga oshirgan.

Yashirin kengash oldin mavjud bo‘lib, bu vaqtda batamom rasmiylashgan. U davlatning oliy mansabdor shaxslari bo‘lgan lordkansler, lord-xazinasi, qirolning shaxsiy muhrini saqlovchi lord va boshqalardan iborat edi. Kengash tarkibi doimiy bo‘lmagan. Uning vakolatlarini qirol belgilagan bo‘lib, maslahat organi edi. Ushbu kengash qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud organi sifatidagi faoliyatini komissiyalari va komitetlari orqali bajargan. Uning farmon va ordonanslari parlament hujjatlari bilan tenglashtirilgan.

Parlamentning vakolatlari absolutizm davrida ham ilgarigidek saqlanib qoladi. U oldingi davrlardagidek, soliq va yig‘imlar miqdorini o‘rnatish imtiyoziga ega edi.

Cherkov ustidan ham bu davrda qirol hokimiyati o‘rnatilib, islohotlar o‘tkaziladi. Mamlakatda oliy cherkov organi – Yuqori komissiya tashkil etilgan. U diniy xarakterdagi ishlar yuzasidan tashkiliy va nazorat etish, diniy-targ‘ibot vakolatiga ega bo‘ladi.

Absolutizm o‘rnatilishi bilan mahalliy organ tizimi, ularning markaziy boshqaruv organlari bilan munosabati belgilanadi. Asosiy o‘zgarishlar tariqasida lord-leytenant mansabi joriy etiladi, cherkov prixodi (qavmi)ning quyi mahalliy birlik sifatida rasmiylashtiriladi. Lordleytenant bevosita qirol tomonidan graflikka tayinlangan. U mahalliy ko‘ngilli qo‘shinlarga boshchilikni, murosaga keltiruvchi sudyalar va konstebllar faoliyatiga rahbarlikni yuritgan.

Angliya davlati XVI–XVII asrlarda Britaniya orolining egallanmagan hududlarini bosib olishga qaratilgan harakatini kuchaytiradi. Amalda bu bir necha davlatlar mustamlakaga aylantirilishi bilan tugaydi. Qo‘shinni tashkil etishning asosiy tamoyillari uncha o‘zgarmagan. Bu borada davlatning monopol huquqi o‘rnatiladi.