Oriental Renaissance: Innovative

Oriental Renaissance: Innovative, 

educational, natural and social sciences 

 

VOLUME 1 | ISSUE 6 

ISSN  2181-1784 

Scientific Journal Impact Factor                                                  SJIF 2021: 5.423 

 

 

197 

w

www.oriens.uz

 

July 

2021

 

 

 

moddasida  davlat  sirlarini  belgilaydi.  Unga  ko‘ra,  Avstriyaning  mudofaasini 

zaiflashtiruvchi  yoki  Avstriyaning  boshqa  davlatlar  va  xalqaro  tashkilotlari  bilan 

aloqalariga  putur  yetqazuvchi,  cheklangan  sonli  insonlarga  ma’lum  bo‘lgan  va 

boshqa  davlatlar  hukumatlari,  tashkilotlari  va  ishchilaridan  sir  saqlanishi  kerak 

bo‘lgan yozma materiallar, chizmalar, modellar va yozishmalarni o‘z ichiga oluvchi 

ma’lumot,  uskuna  yoki  bilimlar  davlat  siri  hisoblanadi.  Germaniya  Federativ 

Respublikasi qonunchiligi, davlat sirlariga Avstriya Jinoyat kodeksiga nisbatan ancha 

batafsilroq  yondashadi.  Germaniya  Federativ  Respublikasining  Jinoyat  kodeksi 

davlat sirlariga doir jinoyatlar bo‘yicha 5 ta moddani o‘z ichiga oladi. Bular josuslik 

(94-modda),  davlat  sirini  oshkor  qilish  (95-modda),  davlat  sirini  oshkor  qilish  yoki 

buzish  maqsadida  davlat  siriga  egalik  qilish  (96-modda),  ayg‘oqchilik  agentligi 

faoliyati  (98-modda).  Kodeksning  97a-moddasi,  erkin  demokratiyani  buzishga 

qaratilgan yoki Germaniyaning boshqa davlatlardan yashirin bo‘lgan quroliy kuchlari 

to‘g‘risidagi maxfiy sirlarini oshkor qilish uchun javobgarlik belgilangan. Germaniya 

qonunchiligida ham, Avstriya kabi, davlat sirlari uchun ta’rif Jinoyat kodeksida berib 

o‘tilgan.  Germaniya  Federativ  Respublikasining  Jinoyat  kodeksining  93  moddasiga 

asosan,  davlat  siri  bu,  Germaniyaning  tashqi  mudofaasiga  xavf  yoki  zarar 

yetqazmasligi  uchun  boshqa  davlatlardan  sir  tutilishi  kerak  bo‘lgan,  faqatgina 

cheklangan sonli insonlarga ma’lumot bo‘lgan faktlar, vositalar yoki ma’lumotlardir. 

Fransiyaning  Jinoyat  kodeksi,  boshqalardan  farqli  o‘laroq,  davlat  sirining 

ta’rifini o‘z ichiga olmaydi va bu atamani umuman ishlatmaydi. Balki, Fransuz qonun 

milliy  mudofaa  sirlari  atamasidan  foydalanadi.  Fransiya  Jinoyat  kodeksining  413-9 

moddasining  1-qismiga  binoan  milliy  mudofaa  sirlari  quyidagilardan  iboratdir: 

axborot,  texnologiyalar,  ma’lumotlar,  hujjatlar,  ma’lumotlar  va  milliy  mudofaaga 

taalluqli fayllar. Oshkor qilinishi bilan milliy mudofaaga zarar yetkazishi yoki milliy 

mudofaaning sirlarini buzishi mumkin bo‘lgan boshqa ma’lumotlar ham bular ichiga 

kirishi  mumkin.  Axborotni  milliy  mudofaaga  tegishli  ekanligini  tasniflash  tartibi 

Davlat Kengashining maxsus qarori bilan belgilanadi.  

Ispaniyaning  jinoyat  qonunchiligi,  xuddi  Fransiya  singari,  davlat  siri 

tushunchasini o‘z ichiga olmaydi, ammo Ispaniya Jinoyat kodeksida sirlar va milliy 

mudofaa  bilan  bog'liq  maxfiy  ma’lumotlar  kabi  tushunchalar  mavjud.  Bu 

ma’lumotlar,  yopiq  va  maxfiy,  oshkor  bo‘lishi  milliy  mudofaaga  zarar  yetkazishi 

mumkin  kabi  ta’riflarga  ega.  Bu  kabi  ma’lumotlarga  oid  jinoyatlar  tergov  qilish, 

qalbakilashtirish,  buzish,  maxfiy  ma'lumotlarni  oshkor  qilish  kabi  harakatlarni  o‘z 

ichiga oladi. 

---