Oriental Renaissance: Innovative

Oriental Renaissance: Innovative, 

educational, natural and social sciences 

 

VOLUME 1 | ISSUE 6 

ISSN  2181-1784 

Scientific Journal Impact Factor                                                  SJIF 2021: 5.423 

 

 

198 

w

www.oriens.uz

 

July 

2021

 

 

 

Rossiya Federatsiyasida, davlat siri tushunchasi Rossiya Federatsiyasining 1993-

yil 21-iyuldagi davlat sirlari to‘g‘risidagi 5485-1 sonli aktining 2-moddasida belgilab 

qo‘yilgan[13].  Unga  ko‘ra  oshkor  bo‘lishi  Rossiya  Federatsiyasining  xavfsizligiga 

putur  yetkazishi  mumkin  bo‘lgan  davlat  tomonidan  maxfiyligi  himoya  qilinayotgan 

davlatning harbiy kuchlari, tashqi siyosati, iqtisodiyoti, tergov va izlanish faoliyatlari 

haqidagi  ma’lumotlardir.  Rossiya  Federatsiyasi  Jinoyat  kodeksining  275  –  xiyonat 

haqidagi, 276 – josuslik haqidagi, 283 – davlat sirini oshkor qilish to‘g‘risidagi, 283.1 

– davlat siri bo‘lgan ma’lumotlarni noqonuniy qo‘lga kiritish, va 284  – davlat sirini 

o‘z  ichiga  olgan  hujjatlarni  yo‘qotish  to‘g‘risidagi  moddalari,  boshqa  davlatlarning 

jinoyat kodeksidagi analoglaridan farq qilmaydi. 

O‘tgan asrning oxirida rivojlangan mamlakatlarning aksariyati kiberjinoyatchilik 

deb  nomlangan  salbiy  ijtimoiy  hodisa  bilan  yuzlanishlariga  to‘g‘ri  keldi.  Dastlab, 

kompyuter  axborot  sohasida  jinoyatlar  sodir  bo'lishi  bilan  bir  qatorda,  chet  el 

qonunchilik  organlari  ikki  yo‘nalishda  rivojlana  boshladi:  an’anaviy  qoidalarni 

kengroq talqin qilish; kiberjinoyatchilik bo‘yicha ixtisoslashtirilgan qoidalarni ishlab 

chiqish[31,  34].  Shu  bilan  birga,  chet-el  qonun  chiqaruvchilarida  kompyuter 

ma’lumotlariga  qarshi  noqonuniy  xatti-harakatlarni  jinoiy  javobgarlikka  tortish 

masalasi  milliy  qonunchiliklarga  nisbatan  boshqacha  tarzda  hal  qilindi.  Kompyuter 

ma’lumotlariga  qarshi  jinoyatlar  uchun  jinoiy  javobgarlikka  tortish  bo‘yicha  MDH 

davlatlarining  jinoyat  qonuni  ko‘p  jabhalarda  bir  biriga  o‘xshash  bo‘lib,  ularning 

ko‘pchiligida  MDH  davlatlarining  Jinoyat  kodeksining  namunaviy  qoidalari[14]  

qabul  qilingan,  ammo  ularning  ba’zilari  o‘zgarib  bormoqda.  Masalan,  Ozarbayjon 

Respublikasi  Jinoyat  kodeksining  30  –  bobi  [15].  Kiberjinoyatlar  deb  nomlangan. 

Ilgari  kodeksning  bu  bobi  kompyuter  axborot  sohasidagi  jinoyatlar  deb  nomlangan 

edi. Ushbu bobning 271 – moddasida kompyuter tizimlariga noqonuniy kirish uchun 

jinoiy  javobgarlik  ko‘zda  tutilgan.  Ushbu  moddaga  qo`shimcha  sifatida  asosiy 

tushunchalarga ham ta’rif berilgan, jumladan, kompyuter tizimlariga tegishli dasturiy 

ta’minot  yordamida  ma’lumotlarni  avtomatik  ravishda  qayta  ishlash  bilan 

shug‘ullanadigan har  qanday  qurilma  yoki  o‘zaro  bog‘liq  qurilmalar  guruhi  sifatida 

ta’rif  berilgan.  Kodeksga  ko‘ra  kompyuter  ma’lumotlari  kompyuter  tizimida 

foydalanish  va  qayta  ishlash  uchun  mos  bo‘lgan  har  qanday  ma’lumotni  (faktlar, 

ma’lumotlar,  dasturiy  ta’minot  va  tushunchalar)  anglatadi.  Shu  bilan  bir  qatorda, 

Ozarbayjon  Jinoyat  kodeksining  30-bobi  quyidagilar  uchun  javobgarlikni  nazarda 

tutadi:  

kompyuter ma’lumotlarini noqonuniy saqlash (272-modda); 

---