O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari



Download 1,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/138
Sana27.06.2021
Hajmi1,25 Mb.
#102958
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   138
Bog'liq
bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari fanini organish usullari

32

 

Qonning tarkibi va xususiyati. 

                                                           

32

Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - ―An Introduction to Structure and 



Function‖ ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004  231-bet bet 

mazmun va moxiyatidan foydalanildi 

 



Qon  katta  odamda  о‗rta  hisobda  tana  og‗irligining  7-8  foizini  tashkil  etadi.  Turli 

ogirlikdagi odamlarda qonning miqdori turlicha bо‗ladi. 

Normal        sharoitda        qonning        40-45        foizi        qon        tomirlarda  harakatlanib  turadi, 

qolgan  qismi  esa  qon  depolari  (taloq,  jigarda,      -teri  osti  tо‗qimasida)    zapas  saqlanadi. 

Depolangan  qon  organizm      I  uchun      zaruriyat      bо‗lganda:      qon      yо‗qotilganda,      muskul   

ishida,   tana  temperaturasi kо‗tarilganda, odam bug‗ilganda va boshqa sharoitlarda tomirlarga 

chiqadi. 

Qonning  taxminan  50-60  foizini  qon  plazmasi,  40-45  foizini  shaklli  elementlari,  8-10 

foizini  turli  oksillar,  mineral  tuzlar,  shakar  moddasi,  fermentlar,  garmonlar  tashkil  etadi. 

Plazmaning  oqsillari  uch  gruppa  bulib:  bulardan  albumin  4,5  foiz,  globulinlar  2,8-3,1  foiz  va 

fibrinogenlar  4-4,5  foizni  tashkil  etadi.  qonning  tarkibida  0,85-0,9  foiz  osh  tuzi,  kalsiy  xlor, 

bikarbonatlar va 0,12 foiz shakar moddasi saqlanadi. qon plazmasining tarkibi normal fiziologik 

sharoitda nisbatan doimiy hisoblanadi. 

Eritrotsitlar.  Eritrotsitlar  ikki  tomoni  botiq  ellips  shaklidagi  yadrosiz  hujayralardir. 

Eritrotsitlarning diametri 7-8 mkm, qalinligi 2,5 mkm bо‗lib, erkaklarda 1 mm qonda 4,5-5 mln, 

ayollarda  esa  4-4,5  mln.  bо‗ladi.  Eritrotsitlar  qizil  ilikda  hosil  bо‗lib  yetiladi.  Eritrotsitlarni 

kо‗pchilik  qismini  85-90  foizini  qonga  rang  beruvchi  modda  gemoglobin  tashkil  etadi.  100  gr. 

qonda о‗rta hisobda 16,6-17 g gemoglobin bо‗ladi. 

Eritrotsitlarni tarkibidagi gemoglobin о‗pkadan kislorodni biriktirib olib, organizm hujayra 

tо‗qimalariga  yetkazib  beradi.  Gemoglobin  gem  va  oksil-tlobindan  tashkil  topgan  bо‗lib,  gem 

qismida temir saqlanadi. Eritrotsitlar eng muhim bufer rolini о‗ynab, qonning aktiv reaksiyasini 

saqlaydi. Eritrotsitlar tez-^gez suv  almashinuvi,  oksillar,  yoglar, utlevoddarni parchalanishidagi 

fermentativ protsesslarda ishtirok etadilar. 

Qon ivimaydigan holatga keltirib, Panchenko asbobiga qо‗yib quyilsa bir soat mobaynida 

eritrotsitlar  chо‗kadi.  Eritrotsitlarni  chо‗kish  reaksiyasi  (R.O.E.)  normada  katta  odamda  bir 

soatda  9-12  mm.  Turli  kasallarda  odam  shamollaganda,  infeksion  kasalliklarda,  tuberkulyozda, 

ayollar xomila bо‗lganda eritrotsitlarni chо‗kish reaksiyasi ortadi. 

Leykotsitlar.  Leykotsitlar  yoki  oq  qon  tanachalari  yadroli  amyobaga  о‗xshash 

harakatlanuvchi hujayraladir. 

Leykotsitlarning о‗lchami 4-14 mikron bо‗lib, har 500 eritrotsitga taxminan bitta leykotsit 

tо‗gri  keladi.  1  mm  qonda  6-8  ming  leykotsit  bо‗ladi.  Leykotsitlarni  soni  organizmni  holatiga 

qarab ovqatlanish muskul ishi va boshqalarga qarab о‗zgarib turadi. 

Leykotsitlar  ikki  gruppaga:  donalik  va  donasiz  leykotsitlarga  bо‗linadi.  Donalik 

leykotsitlarga  eozinofillar,  bazofillar  va  neytrofillar,  donasiz  leykotsitlarga  monotsitlar  va 

limfotsitlar kiradi. 

Leykotsitlar  suyakni  ilik  qismida,  taloqda  va  limfa  bezlarida  hosil  bо‗ladi.  Leykotsitlar 

organizmni turli mikroblardan himoya qiladi, organizmga tushgan yot moddaldrni parchalaydi va 

mikroblarni  yutib  yuboradi.  Leykotsitlarni  yot  moddlarni  yutib  yuborish      xususiyatini        I.I.    

Mechnikov   fagotsitoz   deb   nomlaydi.  

Shunday    qilib,    Leykotsitlar    asosan    organizmni    turli    kasal quzg‗atuvchi zararli 

mikroblar va yot moddalardan himoya qiladilar. 

Qon  plastinkalari.  qon  plastinkalari  yoki  trombotsitlar  shakli  elementlar  ichida  eng 

maydasi  bо‗lib  diametri  3  mikrondir.      1    mm  qonda  200-400  minggacha  trombotsitlar  bо‗lib,  

bular  qonni  ivishida  muhim  rol  о‗ynaydi.  Trombotsitlar  suyaklarni  kо‗mik  qismida  mayda 

plastinka holida ishlab chiqarilib, qonga о‗tadi. 



Odamni  bironta  qon  tomiri  shikastlanganda  qon  tomirdan  .chiqayotgan  trombotsitlar 

yorilib  bir-biriga  qо‗shilib  vitamin  va  kaliy  tuzi  qatnashishida  20  mikrongacha  kattalikdagi 

yumaloq  moddal^R*111  Hosil  qiladi.  qon  ivishi  organizmda  muhim  ahamiyatga  .  ega  bо‗lib, 

bunda asosiy rolni trombotsitlar о‗ynaydi. Agarda qonning ivish xususiyati kamayib ketsa, odam 

qon  yо‗qotib  halok  bо‗lishi  mumkin.  Shikastlangan  tomirdan  oqayotgan  qon  3-4  minutda  ivib 

tugaydi. qonning ivish protsessining asosiy mohiyati qon plazmasining tarkibidagi qonda erigan 

fibrinogen  oqsilni  erimaydigan  fibrin  ipchalarini  hosil  bо‗lishi  hisoblanadi.  Fibrinoogen  aktiv 

trombin  fermenti  ta‘sirida  u  fibringa  aylanadi.  qonda  passiv  holatdagi  protrombin  bо‗lib,  bu 

tombokenaza fermenti va kalsiy tuzi ta‘sirida aktiv trombinga aylanadi. 

Qon gruppalari. 

Hozir  meditsinada  AVO  sistemasi  buyicha  agglyutinogen  va  agglyutininlarni  ma‘lum 

uygunlashuvi bilan qonning 4 ta gruppasi belgilanadi: 




Download 1,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish