Organik kimyo

Organik birikmalarning asosiy sinflari. (uglevodorod xosilalari)

Asosiy sinif vakillarini funksional guruh bilan o’rin almashinishidan hosil bo’lgan sinflar

Sinf	Funksional gruppa	Umumiy formula	Misolla
Galogenli birikma	-F, -Cl, Br, О (X- bu yerda galogen)	R -X	CH3CH2Cl-xloretan C6H5Cl-xlorbenzol
Spirtlar Fenollar	-OH	R - OH	C2H5OH-etil spirti C6H5OH-fenol
Aldegidlar	-CHO	R-CHO	HCHO-metanal CH3CHO-etanal
Ketonlar	-CO-	R-CO-R^’	CH3-CO-CH3- propanon
Karbon kislotalar	-COOH	R-COOH	CH3COOH-sirka kislota
Oddiy efirlar	-O-	R-O-R^’	CH3-O-CH3-dimetil efir
Murakkab efirlar	-COO-	R-COOR^’	HCOOC2H5-etil formiat
Nitrobirikmalar	-NO2	R-NO2	CH3NO2-nitrometan C6H5NO2-nitrobenzol
Birlamchi aminlar	-NH2	R-NH2	C2H5NH2-etil amin C6H5NH2-anilin

ALKANLAR

1. 
   Alkanlarga umumiy tavsif.
   

Alkanlarning ikkinchi nomi-parafinlar. Ularning umumiy formulasi C_nH_2n+2. Alkanlardagi C atomlari faqat σ -bog` hosil qiladi. Uglеrod atomi sp<sup>3</sup>-gibridlangan,bog` uzunligi 1,54 A, valеnt burchagi 109,5^o, fazoviy shakli tеtraedr ko`rinishida. Gomologik qatorning har qanday ikki qo`shni a'zosi orasidagi farq CH₂ ko`rinishga ega va u gomologik farq dеb ataladi.

Uglеvodorodlardan bitta vodorod atomi chiqib kеtganda radikallar hosil bo`ladi: Alkanlarning gomologik qatori va ulardan hosil bo’ladigan radikallar quyidagcha:

№	formulasi	nomi	Izomerlar soni	Radikali	nomi
1	CH4	Metan	-	CH3-	Metil
2	C2H6	Etan	-	C2H5-	Etil
3	C3H8	Propan	-	C3H7-	Propil
4	^C4^H10	Butan	2	C4H9-	Butil
5	^C5^H12	Pentan	3	C5H11-	Pentil
6	^C6^H14	Geksan	5	C6H13-	Geksil
7	^C7^H16	Geptan	9	C7H15-	Geptil
8	^C8^H18	Oktan	18	C8H17-	Oktil
9	^C9^H20	Nonan	35	C9H19-	Nonil
10	^C10^H22	Dekan	75	^C10^H21^-	Detsil
11	^C11^H24	Undekan		^C11^H23^-	Undetsil
12	^C12^H26	Dodekan		^C12^H25^-	Dodetsil
13	^C13^H28	Tridekan		^C13^H27^-	Tridetsil
14	^C14^H30	Tetradekan		^C14^H29^-	Tetradetsil
15	^C15^H32	Pentadekan	4347	^C15^H31^-	Pentadetsil

16	^C16^H34	Geksadekan		^C16^H33^-	Geksadetsil
17	^C17^H36	Geptadekan		^C17^H35^-	Geptadetsil
18	^C18^H38	Oktadekan		^C18^H37^-	Oktadetsil
19	^C19^H40	Nonadekan		^C19^H39^-	Nonadetsil
20	^C20^H42	Eykozan	366319	^C20^H41^-	Eykozil
21	^C25^H52	Pentakozan	36797588	^C25^H51^-	Pentakozil
22	^C27^H56	Geptakozan		^C27^H55^-	Geptakozil
23	^C28^H58	Oktakozan		^C28^H57^-	Oktakozil
24	^C29^H60	Nonakozan		^C29^H59^-	Nonakozil
25	^C30^H62	Triakontan		^C30^H61^-	Triakantil

2. 
   Alkanlarning izomеriyasi.
   

Alkanlarda zanjir izomеriya uchraydi va u butandan boshlanadi: CH₃-CH₂-CH₂-CH₃ va (CH₃)₂CHCH₃ .

Pеntan 3 ta izomеrga ega: CH₃(CH₂)₃CH₃, (CH₃)₂CHCH₂CH₃, (CH₃)₄C

Gеksan 5 ta izomеrga ega: CH₃(CH₂)₄CH₃; (CH₃)₂CH(CH₂)₂CH₃; CH₃CH₂CH(CH₃)CH₂CH₃; (CH₃)₂CHCH(CH₃)₂; (CH₃)₃CCH₂CH₃.

Gеptanning 9 ta izomеri bor.

3. 
   Alkanlarning nomеnklaturasi.
   

Alkanlarni nomlashda quyidagi qoidalarga e'tibor bеrish kеrak: 1)asosiy(eng uzun) zanjir tanlanadi,

2. 
   asosiy zanjirdagi uglеrod atomlari raqamlanadi,
   
3. 
   asosiy zanjirdan tashqaridagi radikallarning o`rni ko`rsatiladi.
   

Bir xil ko`rinishdagi radikallar soni di-, tri-, tеtra- kabi ifodalar bilan ko`rsatiladi.
Masalan, quyidagi alkanning nomi:

CH₃ CH₂-CH₃

CH₃-C-CH₂-C-CH₃ 3,3,5-trimеtil,5-etiloktan CH₃-CH₂ CH₂-CH₂-CH₃

4. 
   Alkanlarning olinishi.
   

1. 
   laboratoriya usuli: RCOONa + NaOH→ RH + Na₂CO₃
   
2. 
   Vyurs rеaksiyasi: 2RCl + 2Na → R-R + 2NaCl. Masalan, 2CH₃-CH₂-Cl + 2Na → CH₃-CH₂-CH₂-CH₃ + 2NaCl
   

CH₃-CHCl-CH₃ + 2Na → CH₃-CH(CH₃)-CH(CH₃)-CH₃ + 2NaCl

Ikki xil alkil galoiddan uch xil mahsulot olinadi:

R₁-Cl + R₂-Cl + 6Na →R₁-R₂ + R₁-R₁ + R₂-R₂ + 6NaCl,

Masalan

CH₃-Cl + CH₃-CH₂-Cl + 6Na →

CH₃-CH₃ + CH₃-CH₂-CH₃ + CH₃-CH₂-CH₂-CH₃ + 6NaCl

Uch xil alkilgaloiddan olti xil mahsulot hosil bo`ladi:

R₁-Cl + R₂-Cl + R₃-Cl → R₁-R₁ + R₁-R₂ + R₁-R₃ + R₂-R₂ + R₂-R₃ + R₃-R₃

5. 
   Alkanlarning xossalari. Zaysеv qoidasi.
   

1. 
   o`rin olish rеaksiyalari:C<sub>2</sub>H<sub>6</sub> + Cl<sub>2</sub> →C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>Cl + HCl. O`rin olish rеaktsiyalarida Zaysеv qoidasiga amal qilish kеrak: eng kam gidrogеnlangan uglеrod atomidagi vodorodlar eng faol hisoblanadi.
   

Zaysеv qoidasiga ko`ra:

CH₃-CH₂-CH₃ +Cl₂ →CH₃-CHCl-CH₃ +HCl; qoidaga muvofiq bu yеrda CH₃-CH₂-CH₂-Cl hosil bo`lishi kutilmaydi.

2. 
   almashinish rеaksiyalari: CH₄ + HNO₃ →CH₃-NO₂ + H₂O. Hosil bo`lgan moddalar nitrobirikmalar dеb ataladi. Bu yеrda ham Zaysеv qoidasiga amal qilish kеrak:
   

CH₃-CH₂-CH₃ + HNO₃ →CH₃-CH(NO₂)-CH₃ + H₂O. Bu yеrda CH₃-CH₂-CH₂-

NO₂ hosil bo`lishi kutilmaydi.

3. 
   vodorod ajralishi (dеgidrogеnlanish), Zaysеv qoidasiga ko`ra: CH₃-CH₂-CH₂-CH₃ →CH₃-CH=CH-CH₃ + H₂.
   

4)yonish: C_nH_2n+2 +(1,5n+0,5)O₂ = nCO₂ + (n+1)H₂O

ALKANLAR

1. 
   Uglevodorod molekulasida uglerod atomlari o’zaro σ- bog’ oraqali bog’lanib, qolgan valentliklari vodorod bilan to’yingan uglevodorodlar…… deyiladi.
   

A) alkanlar B) alkenlar C) alkinlar D) arenlar

2. 
   Alkanlarning umumiy formulasini toping?
   

A) CnH2n B) CnH2n-2 C) CnH2n+2 D) CnH2n-6

3. 
   Alkanlar tarkibidagi neytronlar sonini quydagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 8n+2 B) 6n C) 8n-2 D)14n+2

4. 
   Alkanlar tarkibidagi elektonlar sonini quydagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 8n+2 B) 6n C) 8n-2 D)14n+2

5. 
   Alkanlarning molekulyar massasi quydagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 8n+2 B) 6n C) 8n-2 D)14n+2

6. 
   Alkanlar tarkibidagi (-C-C-) bog’lar soni qudagi qaysi formula orqali topiladi?A) 2n B) n+1 C) n-1 D) 2n+2
   

7. 
   Alkanlar tarkibidagi (-C-H) bog’lar soni qudagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 2n B) n+1 C) n-1 D) 2n+2

8. 
   Alkanlar tarkibidagi umumiy bog’lar soni quyidagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 2n B) 3n+1 C) n-1 D) 2n+2

9. 
   Alkanlar tarkibidagi sp3-gibrid orbitallar sonini quydagi qaysi formula orqali topiladi?
   

A) 4n+2 B) 4n C) 6n+1 D) 8n

10. 
    Alkan tarkibidagi uglerod atomlarining oksidlanish darajalari yig’indisi quydagi qaysi formula orqali topiladi?
    

A) (-2n-2) B) 2n+2 C) -4n D) 8n+2

11. 
    Quydagilar orasidan metilmetanni aniqlang?
    

A) CH3-CH2-CH3 B) CH3-CH3

C)CH3-C(CH3)2-CH3 D) CH3-CH(CH3)-CH3

12. 
    . Propanning nechta izomeri mavjud? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
    
13. 
    Butanning nechta izomeri mavjud? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
    
14. 
    Pentanning nechta izomeri mavjud? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
    
15. 
    Geksanning nechta izomeri mavjud? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
    

16. 
    Geptanning nechta izomeri mavjud?
    

A) 9 B) 12 C) 6 D) 8

CH₃

6. 
   CH3-CH2-CH2-COONa+NaOH quydagi reaskiya asosida qaysi alkan olish mumkin?
   

A) metan B) etan C) propan D) butan

CH₃ ^{CH CH}₂ ^CH3

1) ^CH3 2)

CH₃

C CH₃ CH₃

6. 
   CH3-CH(CH3)-CH2-COONa+NaOH quydagi reaskiya asosida qaysi alkan olish mumkin?
   

CH₃ ^{CH CH3}

3) ^CH3 4)
^CH₃ ^CH CH

CH₃ ^CH₃

CH₃

A) etan B) izobutan

C) 2-metilbutan D) n-butan

CH₃

5)
^CH CH


_C2H5 CH₃
CH₃
CH₃
6)
CH C₂H₅
CH₂
CH₃

6. 
   Quydagi reaskiyalarning qayis biri Bertole usululi bo’yicha metan olish?
   

1) Al4C3+H2O 2) C+2H2

3) CS2+Cu+H2S4) CH3-COONa+NaOH

A) 2,3 B) 1,2 C) 4,6 D) 5

17. Quydagi modda tarkibidagi birlamchi (a) va ikkilamchi (b) uglerod atomalari sonini aniqlang?

A) 1 B) 2 C)3 D)4

9. 
   Quydagi reaskiyalarning qayis biri metanni laboratoriyada olish usuli hissoblanadi?
   

1) Al4C3+H2O 2) C+2H2

3) CS2+Cu+H2S 4) CH3-COONa+NaOH

A) 1 B) 2,3 C) 3 D) 1,4

H₃C
CH₃

CH₃

9. 
   Quydagi reaskiyalarning qayis biri metanni laboratoriyada olish usuli hissoblanmaydi?
   

A) a-2; b-2 B) a-4 ; b-2

C) a-3; b-0 D) a-2; b-3

ALKANLARNI OLINISHI

Botqoqliklarda qaysi alkan mavjud?

A) metan B) etan C) propan D) butan
19. Aluminiy karbidni gidrolizlab qaysi alkan olish mumkin?

A) metan B) etan C) propan D) butan

3. 
   Bertolle reaksiyasi asosida qaysi alkan olinadi?
   

A) metan B) etan C) propan D) butan

3. 
   CH3-COONa+NaOH quydagi reaskiya asosida qaysi alkan olish mumkin?
   

A) metan B) etan C) propan D) butan

3. 
   CH3-CH2-COONa+NaOH quydagi reaskiya asosida qaysi alkan olish mumkin?
   

A) metan B) etan C) propan D) butan

1) Al4C3+H2O 2) C+2H2

3) CS2+Cu+H2S 4) CH3-COONa+NaOH A) 1 B) 2,3 C) 3 D) 1,4

11. 
    CH3-Cl quydagi moddan Vyures reaksiyasi asosida qaysi alkan olinadi?
    

A) etan B) metan C) butan D) geksan

11. 
    CH3-CH2-Cl quydagi moddan Vyures reaksiyasi asosida qaysi alkan olinadi?
    

A) etan B) metan C) butan D) geksan

11. 
    CH3-CH2-CH2-Cl quydagi moddan Vyures reaksiyasi asosida qaysi alkan olinadi?
    

A) etan B) metan C) butan D) geksan

11. 
    . 5*NA ta uglerod atomi saqlagan eykozanning massasini (g) aniqlang?
    

A) 70,5 B) 190 C) 18 D) 211

11. 
    1,5 mol metanni yoqish uchun (n,sh) necha litr havo kerak? (Havo(O2=0,2)
    

A) 504 B) 672 C) 1008 D) 896

11. 
    12 g metandan necha gramm xloroform olish mumkin?
    

A) 113,5 B) 65,25 C) 89,6 D) 44,65

11. 
    8 g metan 1500°C da qizdrilganda necha litr gazlar aralshmasi xosil bo’ladi?
    

A) 44,8 B) 11,2 C) 22,4 D) 5,6

11. 
    Bertole reaksiyasi asosida 11,2 lirt (n.sh) da metan olish uchun necha gramm Cu kerak?
    

A) B) C) D)

11. 
    4 mol propan tarkibidagi uglerod va vodorod atomlari ayirmasini hissoblang?
    

A) 15 NA B) 20 NA C) 10 NA D) 35 NA

11. 
    Noma’lum alkan tarkibida 2,9 mol elektron va 2,4 mol neytron mavjud bo’lsa alkanni aniqlang?
    

11. 
    Noma’lum 22 g alkan yonishi uchun (n.sh) da 56 litr kislorod saflandi, alkanni aniqlang?
    

A) metan B) etan C) propan D) izobutan

11. 
    Noma’lum 12 g alkan yonishi uchun (n.sh) da 33,6 litr kislorod saflandi, alkanni aniqlang?
    

A) metan B) etan C) propan D) izobutan

11. 
    Noma’lum 9 g alkan yonishi uchun (n.sh) da 117,6 litr havo saflandi, alkanni aniqlang? (Havo(O2=0,2)
    

A) metan B) etan C) propan D) izobutan

11. 
    Metan tarkibidagi uglerod atomining massa ulushi (%) hissoblang?
    

A) 75 B) 83,7 C) 81,8 D) 83,33

11. 
    Pentan tarkibidagi uglerod atomining massa ulushi (%) hissoblang?
    

A) 75 B) 83,7 C) 81,8 D) 83,33

11. 
    129 g etilxlorid olish uchun necha gramm alkan kerak?
    

A) 71 B) 142 C) 60 D) 14,2

11. 
    41 g natriy atsetat yetarli miqdorda NaOH bilan tasirlashganda necha lirt (n.sh) gaz hosil bo’ladi?
    

A) 22,4 B) 11,2 C) 33,6 D) 6,72

11. 
    101 g metilxlorid olish uchun necha gramm xlor kerak?
    

A) 71 B) 142 C) 35,5 D) 14,2

11. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar sonidan 9 taga ko’p bo`lsa, alkanni toping.
    

A) butanB) geksan C) oktan D) geptan

11. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar sonidan beshtaga kam bo`lsa alkanni toping.
    

A) CH4 B) C2H6 C) C3H8 D) C2H4

11. 
    Agar alkan tarkibidagi C – C bog`lar soni umumiy bog`larning 23 % ini tashkil etsa alkanni toping.
    

A) C2H6 B) C3H8 C) C4H10 D) C5H12

11. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar soni to’rttaga ko`p bo`lsa, alkanni toping.
    

A) metan B) etan C) propan D) pentan

11. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar soni ettitaga ko`p bo`lsa alkanni toping.
    

A) butan B) pentan C) geksan D) geptan

11. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar nisbati 1:3 bo`lsa alkanni toping.
    

A) etan B) propan C) butan D) pentan

11. 
    Agar alkan tarkibidagi C – C bog`lar soni umumiy bog`larni 25 % ini tashkil etsa alkanni toping.
    

A) etan B) propan C) butan D) pentan

11. 
    Butil xloriddan butan olishda 38,1 gr kristall cho’kma hosil bo’ldi. Reaksiyada hosil bo’lgan alkanning hajmini toping?
    

A)8,7 B)5.8 C) 4,48 d)3,36

11. 
    5ml alkan va 20ml kislorod aralashmasi portlatildi. Reaksiyadan keyin gzlarning hajmi 12,5 ml ga teng bo’lib qoldi. Hosil bo’lgan aralashma ishqor eritmasi orqali o’tkazilganda hajm 2,5ml gacha kamaysa, alkanning formulasini aniqlang.( suv bug’lari kondensatlangan).
    

A)C4H10 B)C3H8 C)C2H6 D)C5H12

11. 
    Massasi 15gr bo’lgan alkandagi uglerodning massasi 12 gr bo’lsa, alkan molekulasidagi qutbli kovalent bog’lar sonini toping?
    

A) 6 B)12 C)8 D) 10

11. 
    Necha gr trikontan tarkibida 0,6*NA ta uglerod atomi bo’ladi?
    

A) 2,11 B)8,44 C)6,33 D)4,22

11. 
    Ekvimolyar nisbatdagi alkan va vodoroddan iborat 0,4 mol aralashma yondirilganda 0,8 mol suv hosil bo’lsa, alkanning formulasini aniqlang?
    

A) etan B)propan C)butan D)metan

11. 
    Qarag’ay daraxtidan ajratib olingan alkan tarkibidagi jami bog’lar soni izomerlar sonidan necha marta farq qiladi?
    

A)2,44 B)0,41 C)1,16 D)0,75

1. 
   18 gr ammoniy sianatdan necha gr mochevina olish mumkin. (reaksiya unumi 80%)A)14,4 B)18 C)16 D)22,5
   

2. 
   Nitrobenzolni 12% li eritmasini ammoniy sulfid yordamida qaytarilganda 4,8 gr cho’kma hosil bo’ldi.Dastlabki nitrobenzol eritmasining massasini gr toping. (reaksiya unumi 65,7%)
   

A)51,25 B)41 C)78 D)33,67

3. 
   Bertole usuli bo’yicha metan olish reaksiyasida 16,8 l (n.sh) da metan olingan bo’lsa,reaksiyada qatnashgan misning miqdorini (mol) toping.
   

A)0,75 B)6 C)3 D)5

4. 
   Quyidagi reaksiyada 5,6 l (n.sh) gaz ajralgan bo’lsa reaksiyada qatnashgan uglerodning massasini gr toping.
   

A)100 B)96 C)103,04 D)97

7. 
   17,4 gr butanni yoqish uchun necha litr havo kerak.(havoda kislorodning hajmiy ulushi 20%)
   

A)218,4 B)43,68 C)145,6 D)291,2

7. 
   30 l CH4 1500oC da qizdirilganda 40 l gazlar aralashmasi hosil bo’ldi.shu gazlar aralashmasining tarkibini toping.
   

A)0,375;0,5;0,25 B)0,5;0,125;0,375 C)0,5;0,25;0;25 D)0,5;0,3;0,2

7. 
   11,2 l (n.sh) propan kreking qilinganda hosil bo’lgan gazlar necha gr bromli suvni (p=1,2 gr/ml) rangsizlantiradi.A)160 B)80 C)66,67 D)120
   

7. 
   Metilxlorid,etilxlorid,propilxlorid aralashmasi Na metali orqali vyurs reaksiyasiga kirishganda necha xil kam aktiv moddalar hosil bo’ladi.A)7 B)5 C)4 D)6
   

7. 
   14,4 gr Al4C3 gidroliz qilinganda necha l gaz va necha gr cho’kma hosil bo’ladi.
   

A)2,24;31,2 B)6,72;31,2 C)4,48;20,8 D)3,36;15,6

7. 
   CH4 va C3H8 dan iborat 1 mol aralshma yondirilganda hosil bo’lgan gazlar ohakli suvdan o’tkazilganda 180 gr cho’kma hosil bo’ldi.Dastlabki aralashmaning massasini gr toping.A)27,2 B)13,6 C)32,8 D)16,4
   

7. 
   Fisher Tropsh usuli bo’yicha alkan sintez qilishda n=3 ga teng bo’lsa,5 mol gazdan necha gr alkan olinadi.A)44 B)30 C)22 D)16
   
8. 
   C2H5Br ni 11,5 gr Na metali bilan reaksiyaga kirishganda hosil bo’lgan alkanning massasini gr toping.
   

A)29 B)14,5 C)58 D)7.5

1200℃

C + H2

^[𝑂^] 𝑘𝑎𝑡 500℃

[𝑂]

𝑀𝑔

7. 
   C4H10 ni 100 gr 31,5% li HNO3 eritmasi bilan
   

→ A → B→ C → D+H2

A)4,8 B)6 C)3,6 D)12

5. 
   200 ml (p=0,84 gr/ml) CH4 quyosh nuri tasirida xlorlanganda xosil bo’lgan qoldiq so’ndirilmagan ohak bilan tasirlashdi,bunda necha gr gaz ajraladi.
   

A)98 B)49 C)196 D)147

5. 
   Metan va etandan iborat 37,6 gr aralashmani yoqish uchun tarkibida hajm bo’yicha 12,5% ozon bo’lgan kislorod va ozondan necha litr kerak.(dastlabki aralashmada etanning hajmiy ulushi 20%)
   

reaksiyaga kirishganda necha gr nitroalkan hosil bo’ladi.
A)51,5 B)10,3 C)59,5 D)55,1

16. 
    Teng nisbatda olingan alkan va kisloroddan iborat 15 ml aralashma reaksiyaga kirishganda 8 ml CO2 hosil bo’lsa alkanni fo’rmulasini toping.
    

A)C2H6 B)C5H12 C)C4H10 D)C3H8

16. 
    22,4 l alkanni yondirish uchun 78,4 l kislorod sarflangan bo’lsa alkanni formulasini toping.
    

A)C2H6 B)C5H12 C)C4H10 D)C3H8

16. 
    56 gr CH4 ni 500oC da oksidlab olingan modda 195 ml suvda eritilganda necha % li eritma hosil bo’ladi.
    

A)35 B)40 C)30 D)36,5

16. 
    Etan 500oC da degidrogenlanganda ajralib chiqqan gazlar 250 ml (p=1,25 gr/ml) 10,24% li bromli suvni rangsizlantirsa,etanning massasini gr toping.
    

A)12 B)8 C)6 D)16

16. 
    11,2 gr kaliy propionat kaliy ishqori bilan
    

reaksiyaga kirishganda alkan hosil bo’ldi.Shu alkan xlor bilan 1;1 nisbatda reaksiyaga kirishganda 200 ml 0,1 M li gaz ajralgan bo’lsa,dastlabki eritmadagi kaliy propionatning massa ulushini % toping.
A)10 B)20 C)30 D)40

16. 
    25 l CH4 1100^oC da qizdirilganda 30 l gazlar aralashmasi hosil bo’ldi.Shu gazlar aralashmasining o’rtacha massasini gr toping.
    

A)11,33 B)12 C)15,3 D)30

16. 
    480 ml (p=1 gr/ml) CH4 yondirilganda necha m3 CO2 hosil bo’ladi.
    

A)672 B)2,24 C)6,72 D)0,672

16. 
    Izobutanning birlamchi galogenli birikmasining nechta izomeri bor.
    

A)1 B)4 C)3 D)2

16. 
    CH4 400oC da katalizator ishtirokida oksidlanganda olingan mahsulot Na metali bilan tasirlashganda 3,36 l (n.sh) gaz ajralib chiqdi.reaksiyada qatnashgan metanning massasini gr toping.
    

A)2,4 B)4,8 C)1,6 D)6,4

16. 
    10 ml alkan va 70 ml kislorod aralshmasi yondirilganda 55 ml gazlar aralashmasi hosil bo’ldi.Shu gazlar aralashmasi ohakli suvdan o’tkazilganda gazlar aralashmasining hajmi 35 ml bo’lib qoldi.reaksiyada qatnashgan alkanning molekulyar massasini toping.
    

A)30 B)28 C)42 D)26

1. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar sonidan 9 taga ko’p bo`lsa, alkanni toping.
   

A) butan B) geksan C) oktan D) geptan

2. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar sonidan beshtaga kam bo`lsa alkanni toping.
   

A) CH4) C2H6C) C3H8 D) C2H4

3. 
   Agar alkan tarkibidagi C – C bog`lar soni umumiy bog`larning 23 % ini tashkil etsa alkanni toping.
   

A) C2H6 B) C3H8 C) C4H10 D) C5H12

4. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar soni to’rttaga ko`p bo`lsa, alkanni toping.
   

A) metan B) etan C) propan D) pentan

5. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar soni ettitaga ko`p bo`lsa alkanni toping.
   

A) butan B) pentan C) geksan D) geptan

6. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar nisbati 1:3 bo`lsa alkanni toping.
   

A) etan B) propan C) butan D) pentan

7. 
   Agar alkan tarkibidagi C – C bog`lar soni umumiy bog`larni 25 % ini tashkil etsa alkanni toping.
   

A) etan B) propan C) butan D) pentan

8. 
   Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lar soni yig`indisi 31 ga teng bo`lsa alkanni toping.
   

A) C8H18 B) C10H22 C) C12H26 D) C14H30

9. 
   Agar alkan tarkibidagi 3 ta sp3 gibridlangan markaz mavjud bo`lsa, undagi bog`larning necha foizini C – C bog`lari tashkil etadi.
   

A) 80 B) 60 C) 40 D) 20

10. 
    Agar alkan tarkibidagi uglerod-uglerod bog`lar soni uglerod-vodorod bog`lari sonidan 10 ta kam bo`lsa, alkanni aniqlang.
    

A) C7H16 B) C6H14 C) C5H12 D) C4H10

Alkanlarning yonish formulasiga oid.

1. 
   0.1 mol uglevodorodning to’liq yonishi uchun 56 litr (n.sh.da) havo sarflangan. Ushbu uglevodorodning molekulyar formulasi va nomini aniqlang. Havo tarkibidagi kislorodning hajmiy ulushi 20 %.
   

A) C3H4; propin B) C2H6; etan C) C3H6; propen

D) C3H8; propan E) C4H10; butan

2. 
   Alkanning 18 litr miqdorini yondirish uchun 125 litr kislorod ishtirok etganda, uning 8 litr miqdori ortib qolgan bo’lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud bo’ladi?
   

A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3

3. 
   100 ml alkan yondirilganda, 300 ml uglerod(IV) oksid hosil bo’lgan. Uning molekulyar formulasini aniqlang.
   

A) propan B) etan C) propen D) etilen E) butan

4. 
   Stexiometrik nisbatlarda olingan alkan va kislorod aralashmasi yondirilgandan keyin, suv bug’lari
   

kondensatlandi va boshlang’ich sharoitga keltirilganda, mahsulot hajmi ikki marta kamaydi. Boshlang’ich aralashmadagi alkanni aniqlang.
A) propan B) etan C) butan

D) pentan E) metan

5. 
   Alkan va kislorod aralashmasining 1600 ml miqdori yondirildi. Suv bug’lari kondensatlangandan so’ng, kislorodning 400 ml hajmi ortib qoldi. Alkanning aniqlang.
   

A) metan B) etan C) propan D) butan

6. 
   Hajmi 10 ml bo’lgan uglevodorod bilan mo’l miqdordagi kislorod aralashmasi yondirilgan, suv bug’lari kondensatlangan, qolgan gazlar normal xolatga keltirilganda, 90 ml xajmni egallagan. Gazlar aralashmasiga mo’l miqdordagi kaliy gidroksid eritmasi bilan ishlov berilganda, gazlar xajmi 60 ml gacha kamaygan. Uglevodorodni aniqlang.
   

A) propen B) butin C) Propin D) buten

E) propan

7. 
   Tarkibi 10 ml noma’lum uglevodorod va kisloroddan iborat 110 ml gazlar aralashmasi yondirilgan,
   

reaksiyada xosil bo’lgan suv kondensatlangan keyin qolgan gazlar aralashmasi 80 ml bo’lgan. Shu aralashmaga mul miqdordagi kaliy gidroksid bilan

ishlov berilganda, gazlar xajmi 50 ml gacha kamaygan. Noma’lum uglevodorodni toping.

A) etilen B) propan C) propen D) buten

E) butan

8. 
   Etan va kislorod aralashmasining 1100 ml miqdori yondirildi. Suv bug’lari kondensatsiyalangandan so’ng, mahsulot hajmi 600 ml gacha kamaydi (hajmlar bir xil sharoitda o’lchangan). Boshlang’ich aralashmadagi etanning hajmiy ulushini (%) hisoblang.
   

A) 44,8 B) 46,2 C) 18,2 D) 45,6 E) 36,5

9. 
   Alkanning 18 litr miqdorini yondirish uchun 125 litr kislorod ishtirok etganda. Uning 8 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud bo`ladi?
   

A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3

10. 
    Alkanning 9,4 litr miqdorini yondirish uchun 83,2 litr kislorod ishtirok etganda uning 8 litr miqdori qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud bo`ladi?
    

A) 5 B) 3 C) 7 D) 4 E) 2

11. 
    Alkanning 10 litr miqdorini yondirish uchun 25 litr kislorod ishtirok etganda uning 5 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud bo`ladi?
    

A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 4

12. 
    Alkanning 15 litr miqdori yondirish uchun 80 litr kislorod ishtirok etganda uning 5 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud?
    

A) 3 B) 5 C) 4 D) 2 E) 6

13. 
    Alkanning 2 litr miqdorini yondirish uchun 15 litr kislorod ishtirok etganda uning 8 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi bor?
    

A) 1 B) 3 C) 2 D) 4 E) 6

14. 
    Alkanning 10 litr miqdorini yondirish uchun 61 litr kislorod ishtirok etganda uning 6 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi bo`ladi?
    

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 3

15. 
    Alkanning 6 litr miqdorini yondirish uchun 60 litr kislorod ishtirok etganda uning 3 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi mavjud bo`ladi?
    

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 6

16. 
    Alkanning 4 litr miqdorini yondirish uchun 60 litr kislorod ishtirok etganda uning 10 litr miqdori ortib qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi bor?
    

A) 8 B) 9 C) 11 D) 10 E) 7

17. 
    Alkanning 10 litr miqdorini yondirish uchun 145 litr kislorod ishtirok etganda uning 5 litr miqdori ortib
    

qolgan bo`lsa, alkan formulasida nechta uglerod atomi bo`lgan?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 7 E) 6

18. 
    Alkanning 7 litr miqdorini yondirish uchun 114 litr kislorod ishtirok etganda uning 5,5 litr ortib qolgan bo`lsa, alkanda nechta uglerod atomi mavjud bo`ladi?
    

A) 10 B) 11 C) 14 D) 9 E) 12

SIKLOALKANLAR

1.