Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

atsetilen
va 
ammiak
ishlatilsa

2- va 4-metilpiridinlar
, 
atsetilen, ammiak
va 
metil spirti
ishlatilsa 
piridin
va
 3-metilpiridin
aralashmasi hosil bo’ladi: 
2 HC 

CH + CH
3
OH + NH
3
N
400-430
0
C
-H
2
O
2 HC 

CH + CH
3
OH + NH
3
N
N
400-430
0
C
-H
2
O
5. 
Sintetik piridin olish uchun asetilen bilan sianid kislota qizdirilgan naydan o’tkaziladi: 
2HC≡CH + HCN → 
 
Kimyoviy tuzilishi va xossalari. 
Piridin pirrolga nisbatan kuchliroq 
asos
xossasiga ega, uning 
suvli eritmasi 
lakmusni 
ko’kartiradi.
 
Azotdagi erkin elektron jufti hisobiga 
asos 
xossalarini namoyon 
qiladi.
 
Piridin suv bilan ammoniy gidroksidga o’xshash birikma hosil qiladi. Piridin halqasi deyarli 
to’g’ri 
olti burchakni
tashkil etadi, undagi C–C bog’larining uzunligi benzoldagi C=C orasidagi 
bog’larining uzunligi bilan deyarli bir xildir. C–N bog’larining uzunligi esa aminlardagiga nisbatan 
kichik: 1.46A
0
>1.37A
0 

---

458
1
2
3
4
5
6
N
1
2
3
4
5
6
N
N
a)
H
3
C―NH
2
Piridindagi C–N bog’larining uzunligi esa 1.37A
0 
ga tengdir:
N
0,13
8
0,1
39
0,13
7
N
N
0,13
8
0,1
39
0,13
7
b) 
Elektron zichlikning taqsimlanishi: 
Elektron zichliklarining yig’indisi molekuladagi elektronlarning umumiy soniga teng, ya’ni
0.822 + 0.947 + 0.947 + 0.849 + 0.849 + 1.796 = 6.0 
Azot uglerodga nisbatan kuchliroq elektromanfiy element bo’lganligi uchun yadroning elektron 
zichligini o’ziga tortadi, natijada uglerod atomlaridagi elektronlar zichligi benzol molekulasidagi 
tegishli elektronlar zichligidan, ya’ni 1 dan kamayadi. Shuning uchun ham piridinning reaksiyaga 
kirishish qobiliyati benzolga nisbatan past. Piridin kuchli kislotalar bilan oson kristallanadigan tuzlar 
hosil qiladi. Piridin yadrosi xuddi benzol singari oksidlovchi va kislotalarga nisbatan barqaror bo’lib, 
aromatik xossalarni yaqqol namoyon qiladi. Piridin yadrosida elektronlarning taqsimlanishi