Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

Rasm-1. Kolbalar: a,b-yumaloq tubli sayqalsiz; v-yumaloq tubli sayqallangan; g-yassi tubli 
sayqalsiz; d-yassi tubli sayqallangan 
Byuxner voronkasi organik sintez vaqtida qattiq moddani suspenziyadan ajratish, ularni yuvish, 
erituvchilardan ajratishda ishlatiladi (rasm-2).
Byunzen kolbasi vakuum yordamida suyuqliklarni so’rib, kristall moddalarni tozalash uchun 
ishlatiladi (rasm-2). 
 
Rasm-2. Nutch filtri: 1- Byuxner varonkasi; 2 - Byunzen kolbasi 
Yumaloq tubli kolbalar har-xil: keng va shar bo’g’inli, uzun va kalta bo’yinli, bir ikki va to’rt 
og’izli bo’ladi. Yon naychali (Vyurts kolbasi), deflegmatorli (Favorskiy kolbasi), nasadkali (Klyayzen 
kolbasi) va shunga o’xshash yumaloq tubli kolbalar suyuqliklarni haydashning turli xollarida 
ishlatiladi (rasm-3). 

---

10 
Rasm-3. Xaydash kolbalari: 
a, b-Vyurts kolbalari (sayqalli va sayqalsiz); v-Klayzen kolbasi 
Deflegmatorlardan foydalanish suyuqliklarni qayta-qayta haydab tozalashni kamaytiradi. 
Deflegmatorlarni hizmati bir bo’lsa ham, ular bir-birlaridan ichidagi nay shakli va sirtqi yuzasining har 
xil usullar bilan kengaytirilganligi bilan farq qiladi (rasm-4).
Rasm-4. Дефелегматорлар
Aralashmadagi komponentlar bug’lanib ketmasligi uchun reaktsion aralashma solingan idish 
og’ziga qaytarma sovutgich ulanadi. Unda bug’ sovib kondensatlanadi va reaktsion aralashmaga 
qaytib tushadi. Sovutgichlarning eng oddiysi havo sovutgichi bo’lib, u oddiy uzun shisha naydan 
yasaladi. Bunday sovutgichlardan qaynash temperaturasi 150°С dan past bo’lmagan moddalarning 
bug’larini suyuqlikka aylantirishi uchun suv bilan sovitiladigan turli xil shakldagi qaytarma 
sovutgichlardan foydalaniladi. Bularga Libix sovutgichi, sharikli sovutgich, ichki sovutgich nayi 
spiralsimon, sovitgichi to’g’ri-yu, o’zi esa spiralsimon va sanab o’tilgan sovitgichlarning tuzilishini 
o’zida mujassamlashtiruvchi yanada samarali sovitgichlar kiradi. Eng ko’p ishlatiladigan to’g’ri 
sovutgich Libix sovitgichidir (rasm-5). 

---

11