Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

asab
kasalligini, 
gistidindan 
oshqozon yarasi
kasalligini davolashda 
foydalaniladi. Ayrim aminokislotalar odam va hayvonlarning organizmida sintez bo’ladi. Qishloq 
xo’jaligida hayvonlarning o’sishini yaxshilash uchun ularning ovqatiga ba’zi aminokislotalar qo’shib 
beriladi. Funksional gruppalari molekulaning uchlarida bo’lgan tarmoqlangan aminokislotalar 
bifunksional
(molekulasida ikkita funksional gruppa)
monomerlar sifatida sintetik tolalar, shu 
jumladan, 
kapron 
va 
enant
ishlab chiqarish uchun foydalaniladi. Bunday aminokislotalarga 
aminokapron
va 
aminoenent
kislotalar misol bo’ladi. 
Kapron 
tola olish uchun ishlatiladigan 
polimerning olinishini ko’rib chiqaylik.
Birinchi navbatda 
ε – aminokapron
kislota
H
2
N–CH
2
–CH
2
–CH
2
–CH
2
–CH
2
–COOH dan 
kaprolaktam
hosil qilinadi:
CH
2
–CH
2
–COOH CH
2
–CH
2
–CH
2 
H
2
O +
C=O
kaprolaktam.
CH
2
–CH
2
–CH
2
–NH
2
CH
2
–CH
2
–NH 

---

408
Kaprolaktam 
yoki
 ε – aminokapron
kislota qizdirilganda polikondensatlanadi: 
H
2
N–(CH
2
)
5
–COOH + H–NH–(CH
2
)
5
–COOH + H–NH–(CH
2
)
5
–COOH ••• → 
[–HN–(CH
2
)
5
–CO–NH–(CH
2
)
5
–CO–NH–(CH
2
)
5
–CO–]
n
+ nH
2
O 
Olingan polimerning tuzilishini ushbu formula bilan ifodalash mumkin: 
(–NH–(CH
2
)
5
–CO–)n 
Bu polimer 
smolaga
o’xshash ko’rinishda bo’ladi. 
Undagi makromolekulalar betartib joylashgan. Makromolekulalari oreintirlangan holda 
joylashgan tola olish uchun smolani suyuqlantirib, 
filyeralar 
orqali o’tkaziladi. Polimer sovuq havo 
kirib turgan shaxtaga oqib tushadi va u yerda sovib, ingichka tola hosil bo’ladi. Bu tola har xil tezlik 
bilan aylanadigan disklarda cho’zilib, ip qilib yigiriladi.
Kapron smolasidan mashina hamda mexanizmlarning mustahkam va yemirilishga chidamli 
detallarini tayyorlashda foydalaniladi.