|
9. Oraliq miya: anatomic tuzulishi, qismlari, Talamik miya.
Oraliq miya ikki bo‘limdan iborat. Orqa sohada joylashgan bo‘rtiq sohasi - thalamencephalon va oldingi sohadagi bo ‘rtiq osti - hypothalamus yuzalari.
I. Bo‘rtiq sohasi, o ‘z navbatida, 3 qism dan iborat. a) ko ‘ruv bo‘rtig‘i - thalamus; b) bo‘rtiqning ustki sohasi - epithalamus; d) bo‘rtiqning orqa sohasi - metathalamus. Oraliq miya b o ‘shlig‘i III qorinchani tashkil etadi.
а) K o‘ruv bo ‘rtig‘i - thalamus opticus oval shakldagi kulrang modda bo‘lib, oldingi uchida - tuberculum anterius, orqa qism ida esa yostiqcha - pulvinar yuzalari ko‘rinadi. Ikkala ko‘ruv bo ‘rtig ‘i o ‘zaro kulrang modda - adhesio interthalamica vositasida tutashadi. K o‘ruv bo‘rtig‘i ko ‘ndalang kesim da oq m oddalar - stria medullares thalami vositasida alohida o ‘zaklarga ajraladi. Joylashishiga ko‘ra: oldingi, orqa, markaziy, medial, lateral o ‘zaklarbo‘ladi. Bo‘rtiq sohasida hamma sezgi o ‘tkazuv yo‘li, orqa qism ida esa ko‘ruv nervi neyronlari joylashadi. Shu sababdan, bo‘rtiq sezuv po ‘stloq osti markazi deyiladi. Ko‘ruv bo‘rtig‘ining kulrang moddasi - substantia grisea thalami quyidagi o ‘zaklardan hosil bo ‘ladi:
1) nucleus anteriores thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘ining oldingi o ‘zaklari;
2) nucleus dorsales thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘ining dorzal o‘zaklari;
3) nucleus mediates thalami - k o‘ruv bo‘rtig‘ining medial o ‘zaklari;
4) nucleus mediani thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘ining oraliq o‘zaklari;
5) nucleus posteriores thalami - ko‘ruv bo ‘rtig ‘ining orqa o ‘zaklari;
б) nucleus ventrales thalami - k o ‘ruv bo‘rtig‘ining ventral o ‘zaklari;
7) nucleus reticularis thalami - ko ‘ruv bo ‘rtig‘ining to ‘rsimon formatsiya o ‘zaklari. Ko‘ruv bo ‘rtig‘ining oq m oddasi - substantia alba thalami quyidagi hosilalardan tashkil topgan:
1) lamina medullaris lateralis - lateral mag‘iz yaproqlari;
2) lamina medullaris medialis - medial mag‘iz yaproqlari;
3) radiatia acustica - eshituv sho’lasi;
4) ansa lenticularis - yasmiqsim on qovuzloq;
5) fasciculus lenticularis - yasmiqsim on tutam;
6) ansa peduncularis - oyoqcha qovuzlog‘i;
7) radiatio anterior thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘ining oldingi shu’lasi;
8) brachium colliculi inferioris - pastki tepalik qo‘lchasi;
9) brachium colliculi superioris - ustki tepalik qo‘lchasi;
10) radiatio centralis thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘i markaziy shu’lasi;
11) radiatio inferior thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘i pastki shu’lasi;
12) fibrae intrathalamicae - bo‘rtiqlar orasidagi tolalar;
13) lemniscus lateralis - lateral qovuzloq;
14) fasciculus mamillothalamicus - so‘rg‘ichsimon tana bilan ko ‘ruv bo‘rtig‘i orasidagi tutam;
15) lemniscus medialis - medial qovuzloq;
16) radiatio optica - ko‘ruv shu’lasi;
17) radiatio posterior thalami - ko‘ruv bo‘rtig‘ining orqa shu’lasi;
18) lemniscus spinalis - orqa miya qovuzlog‘i;
19) lemniscus tregeminalis - uch shoxli nerv qovuzlog‘i;
b) Bo‘rtiq usti - epithalamus sohasi. Bo‘rtiqning orqasida oq m oddalar tutami piliksimon tasmali o‘siq - habenulani hosil qiladi. Bu tutam lam ing bir uchi uchburchaksimon kengayma - trigonum habenulae sohasidan boshlansa, ikkinchi uchi o ‘zaro qo‘shilib, commissura habenularum deb ataladi. Bu birlashm a sohasida epifiz bezi - corpus pineale osilib turadi. Bo‘rtiq usti - epithalamus sohasida quyidagi hosilalar bo’ladi:
1) comissura habenularum - kashakchalar bitishmasi;
2) tractus qabenulointerpedincularis - kashakcha va oyoqchalararo soha orasidagi o‘tkazuv yo‘li;
3) nucleus habenularis lateralis - kashakchaning lateral o‘zagi;
4) nucleus habenularis medialis - kashakchaning medial o‘zagi;
5) comissura posterior - orqa bitishma;
6) area pretectalis - tom oldi m aydonchasi;
7) nuclei pretectales - tom oldi o ‘zaklari;
8) organum subcommissurale - bitishm a ostidagi hosila.
d) B o‘rtiqning ustki - metathalamus sohasida medial va lateral tizzasimon tanalar - corpus geniculatum mediate et laterale joylashadi. Medial tizzasimon moddalar kulrang moddadan tashkil topib, bu sohada eshituv nerv o ‘zaklari joylashadi va eshituv po‘stloq osti markazi deyiladi. Lateral tizzasim on tanalar - corpus geniculatum laterale ham nerv hujayralaridan hosil bo‘lib, ko‘ruv po‘stloq osti markazi deyiladi. Bo‘rtiq orqasi - metathalamus sohasida quyidagi hosilalar bo’ladi:
1) nucleus dorsalis corporis geniculati lateralis - lateral tizzasimon tananing dorzal o ‘zagi;
2) nucleus ventralis corporis geniculati lateralis - lateral tizzasimon tananing ventral o‘zagi;
3) folium intergeniculatum - tizzalar orasidagi yaproq;
4) nuclei corporis geniculati medialis - medial tizzasimon tananing o ‘zagi
Do'stlaringiz bilan baham: | 
