O‟quvchilarni ma‟naviy-axloqiy tarbiyalashda ommaviy axborot vositalaridan foydalanish

Multfilm va bola dunyokarashi. Xar bir ota-ona farzandiga tarbiya berishga masul. Bu vazifani xar kim xar xil darajada bajaradi. YOn atrofga nazar solsak, farzandlarimizga biz bilan barobar televizor, kul telefonii, kompyuter «tarbiya»si , ta‟siri xam mavjud.

Bugun oynai jaxonda mavzu moxiyati jixatidan sharkona kadriyatlar, uzbekona urf odatlar, odob-axlokimizga tugri kelmaydigan fi‟lm, multfilm va seriallar kam emas. Zamonaviy multfilmlarning asosiy kismi AKSH, Evropa mamlakatlari, YAponiya va xitoyda ishlab chikarilgan.

Ular orasida biz uchun xam tarbiyaviy axamiyatga ega bulganlari xam bor, albatta. Ammo bu urinda bolajonlar sevib tomosha kiladigan, ularning milliy ma‟naviy karashlari shakllanishiga kuchli ta‟sir etadigan multfilmlarning ayrim tashvishli jixatlariga tuxtalsak.

Birinchidan, bolalarga muljallangan xar kanday san‟at asari ularning yoshiga mos bulishi shart. Unda xayotda yuz berishi mumkin bulgan yoki ibratli vokealar aks etishi lozim. CHunki kichkintoy beixtiyor uzini kaxramon bilan solishtiradi. Xayolan uning urniga uzini kuyadi. Ammo, xozirgi chet elning ba‟zi multfilmlari asosan jangari va romantik mavzularda suratga olingan va bu bolalarni zuravonlik, axloksizlik va shunga uxshash salbiy xususiyatlar sari boshlashi mumkin. Ularning kaxramonlari kupincha tabiatda uchramaydigan maxluklardir. Bundan tashkari, ularda kurkinchli vaxshiyliklar tasvirlangan saxnalar kup. Tomoshabinni jalb etish

71

uchun kullaniladigan bir usul. Daxshatli saxnalarni kurgan bolada oldiniga kurkuv aralash kizikish xissi yuzaga keladi. Bunday saxnalarni muntazam tomosha kilgan bolada raxmdillik tuygusi yukolib, urnini toshbagirlik, xatto shafkatsizlik egallaydi.

Ikkinchidan, axloksizlik targib etilgan saxnalar xam oz emas. Guyo kaxramonlar «sevgi-muxabbati» tarannum etilgandek. Buborada, xatto kattalar kursa, xijolat tortadigan xolatlarga duch kelishi mumkin. Bunday saxnalar bolakaylar, kizloklarda xayo, andisha abi milliy tuygularni emirishi tabiiy.

Uchinchidan, Garbda urf bulayotgan oiladan ayri, yolgizlikda yashash kabi xolatlar zamonaviy multfilmlarda xam namoyon bulmokda. Axamiyat bersangiz, ba‟zi kaxramonlarning na ota-onasi buladi, na jigarlari. Xaar bir uzicha, uzi uchun, shaxsiy manfaatini uylab yashaydi. Oila a‟zolariga mexr-muruvvat kursatish, yakinlariga xizmat kilishdek xususiyatlar ularga butkul begona.

Xulosa kilib aytganda, multfilmday ixcham ekran asari xam farzandlarimiz ongi, yuragida ezgu xissiyotlarni uygonishiga xizmat kilishi kerak. Bola , jumladan, shunday asarlar orkali olamni, odamni idrok etadi, xayvonat va nabototni urganadi. Birok buning uchun multfilmlar xam tom ma‟noda

72

Ikkinchi bobga oid xulosa

Umuman olganda, OAV dan milliy qadriyatlar, diniy qarashlarning ijtimoiy hayotga qay tarzda kirib kelayotganligini anglab etish kerak. Barcha sohalarda axborot xurujlarni oldini olish, turli tarzdagi axborot zararlaridan saqlanish muhitini shakllantirish maqsadga muvofiqdir.

Bugun ta‟lim muassasalarida ta‟lim olayotgan, lekin ming afsuski, o„z mustaqil fikriga ega bo„lmaganlar bilan ishlashda qo„yidagilarga e‟tiborni qaratish darkor:

Birinchidan, xulq-atvordagi xatoliklar eng avvalo fikrlash tarzidagi xatoliklarning oqibati bo„lgani uchun o„quvchilarning negativ fikrlash tarzining sxemasini o„zgartirish lozim.