O'quvchiga taqdim etilayotgan material raqobatbardosh qishloq xo'jaligi

BITOXIBACILLIN (BTB)

BITOXIBACILLIN VNIISKhM da Bac asosida yaratilgan . Qrimdagi hasharotlardan ajratilgan thuringiensis var.thuringiensis H1 . Barcha sanab o'tilgan (xorijiy va mahalliy) biologik mahsulotlardan farqli o'laroq, BTB uchta insektitsid komponentni o'z ichiga oladi: sporlar, kristalli endotoksin va termostabil ekzotoksin. Preparatning bunday tarkibi nafaqat uning insektitsid ta'sirini kuchaytiradi, balki juda muhim, uning ta'sir doirasini kengaytiradi.

BTB turli guruhlarga (tartiblar, oilalar va avlodlar) tegishli hasharotlarga qarshi kurashish uchun tavsiya etiladi. Uni qo'llash doirasi, giyohvand moddalarni iste'mol qilish darajasi va davolash chastotasi 3.3-jadvalda keltirilgan.

3.3-jadval. BITOXIBACILLIN qo'llash doirasi

madaniyatlar
Zararli hasharotlar va oqadilar turlari va eng
sezgir fazalari
Kukun
iste'moli normasi kg/
ga
Suyuq shakldagi
iste'mol l/ga
Davolashning ko'pligi

bitta

Sabzavot

Kartoshka, pomidor,

baqlajon, qalampir
meva
2

karam qoshiq (Mamestra brassica), karam oq

(Pieris brassica), sholg'om oq (Peris rappae), karam kuya (Hyponomeuta
malinellus), kuya (Pyralidae), yosh tÿrtÿllar

Kolorado qo'ng'izi (Leptinotarsa decemlineata),

yosh lichinkalar
yosh
olma kuya
(Giponomeuta malinellus),
mevali kuya
(H. padella),
doÿlana (Aporis crataegi), amerikalik
oq kapalak (Hypantria )
3
1-2

2-5

2-3
4
10-20

20-30

20-30

besh

Qarshi püskürtme

hamma
avlodlar

interval 7-8 kun
Qarshi hamma
avlodlar
interval 6-8 kun
Hammaga qarshi
avlodlar
interval 7-8 kun

Lavlagi
shakar oshxonasi, yem-xashak, beda,
kungaboqar,
sabzi Uzum
cuniella), kichik yoshdagi tÿrtÿllar
o'tloq kuya (Loxostege sticticalis), yoshroq tÿrtÿllar

Grozdevaya

varaqa (Polychrosis botrana), yosh tÿrtÿllar
2

6-8
yigirma

40-50

Qarshi hamma
avlodlar
interval 7-8 kun
Qarshi hamma
avlodlar
interval 7-8 kun

		3				besh
1 smorodina, krijovnik	2 barg roliklari ( Polikroz), kuya (Pyralidae), kuya		5		4 30		Hammaga qarshi avlodlar
	(Alraxos), arra chivinlari						interval 7-8 kun
	(Pteronida ribesii), oÿrgimchak oqadilar						Shomilga qarshi ko'p marotaba,
	(Tetranichus urticae)						15-17 kunlik interval bilan

Hop

Beda
hop aphid

(Doralis), kesma
qurtlar, o'tloq parvona, lichinkalar va yosh tÿrtÿllar
beda hasharoti
(Adelphocoris lineolatus),
qoshiq


(Chloridea dipsacea),
kuya, lichinkalar va
yosh tÿrtÿllar
2-4

2,5-5
o'ttiz

20-40
Hammaga qarshi
avlodlar
interval 7-8 kun
Interval 10 kun

Dorivor o'simliklar (shalçaya,	Qovoqlar (qish, gamma), o'tloq	2-3	20-30	Hammaga qarshi
o'lmas o't,	kuya, dulavratotu, barg			avlodlar
macek)	qo'ng'izlari, tÿrtÿllar va			interval 7-8
	yosh lichinkalar			kun
Dekorativ (atirgul,	yosh kuya,	3	o'ttiz	1-2 muolaja
romashka,	barg qurtlari, qoshiqlar,
marigold,	kuya, o'tloq kuya,
sariqlik, yovvoyi	yosh tÿrtÿllar

gul)
O'rmon turlari (eman, qayin va
boshqalar)

Oltin quyruq ^1-2,5

(Nygmia phalorihoca),
kuya
(Operophtera),
lo'li kuya (Portetria dispar),
halqali kuya
(Malakasoma )

10-25

Bitta davolash

neustria), kumush tuynuk (Phalera bucephala), qarag'ay ipak qurti va
boshqalar, yosh tÿrtÿllar

4 besh

1 Himoyalangan er
2 o'rgimchak oqadilar
(Tetranichus urticae)
3 15-20
100-150 15-17 kunlik interval
bilan ko'p marta püskürtme

Ombor
binolar
(tushirilgan)
zahira zararkunandalari ^{6 g/m2}
60ml/m2 Davolanish
10 kunlik
interval bilan

3.3-jadvaldagi ma'lumotlardan. Bundan kelib chiqadiki, BTB ning insektitsid ta'sirining spektri juda keng. Ushbu preparatga xos bo'lgan bir qator xususiyatlarni ta'kidlash kerak.
Birinchidan, BTB oziqlantirishga qarshi ta'sirga ega, davolangan o'simliklarda hasharotlar ovqatlanishni to'xtatadi. Preparat ularning ovqatlanishini inhibe qiladi. Preparatning halokatli dozasini olgan hasharotlar 3-7 kun ichida nobud bo'ladi. BTB ning subletal dozalarini olgan shaxslarda metamorfozning buzilishi va deformatsiyalarni keltirib chiqaradigan teratogen ta'sir ko'rsatadi. Bunday hasharotlar asosan halokatga uchraydi. Omon qolgan shaxslarda reproduktiv jarayonlar buziladi. Bunday hasharotlarning urg'ochilari kamroq tuxum qo'yadi, ikkinchisi ko'pincha teratogenez bilan lichinkalar yoki tÿrtÿllara aylanadi.
BTB ning hasharotlarga ta'sirining ushbu o'ziga xos xususiyatlari 3.4., 3.5., 3.6., 3.7- jadvallarda aniq tasvirlangan.

3.4-jadval. Kolorado kartoshka qo'ng'izining II bosqichli lichinkalariga qarshi BTB va uning ekzotoksin komponentining antifeedant faolligi (dala tajribasi)

Tayyorlash Ishchi suyuqlik tarkibi,
%
o'simliklarning shikastlanishi,
% boshqarmoq
Og'irligi 100
tomonidan lichinkalar
tomon
7-kuni nazorat qilish
Doom
lichinkalar
15 kundan keyin,
%

btb	0,5	0	o'ttiz	93
ekzotoksin	1.0	0	32	60
-"-	0.1	37.5	63	17
Boshqaruv		yuz	yuz	0

Shunga o'xshash tajribalar bog'larda kattalar qo'ng'izlari bilan o'tkazildi. Kattalar BTB va ekzotoksinga nisbatan chidamliroq ekanligini hisobga olib, o'simliklar 2% BTB va 2% ekzotoksin bilan ishlov berildi. 25-30 kundan keyin o'tkazilgan hisob-kitoblar nazorat bilan solishtirganda barcha davolangan qo'ng'izlarning vazn massasining kamayganini ko'rsatdi: BTB dan - 30% ga, ekzotoksindan - 21% ga.

Shuning uchun BTB va uning ekzotoksin komponenti kattalar qo'ng'izlarida ovqatlanishni inhibe qiladi.

3.5-jadval. BTB va ekzotoksinning lo'li kuya tÿrtÿllarÿnÿn rivojlanishiga ta'siri (har bir tajribada 100 ta tÿrtÿl)

Dori vositalarining konsentratsiyasi,

%
0,001
0,01
0,1

1,0
10,0

halok bo'ldi
14 kundan keyin tÿrtÿllar, %
43
73
98

23
31

besh

Kapalaklar uchib ketdi, %

btb
52

12
0
EKZOTOKSIN
37
12
NAZORAT
92

Ayollar soni

kechiktirish
tuxum, %
25
0
-

ellik

46

O'rtacha tuxum soni

duvarcÿlÿk, dona.
309
-
-
335
-
375

3.6-jadval. II va III bosqich tÿrtÿllarini ekzotoksin bilan yuqtirganda chuvalchangning rivojlanishi va ko'payishi.

Diqqat
ekzotoksin tarkibiga kiradi

qul. suyuqlik, %

0.1

1.0

10.0

boshqaruv

halok bo'ldi
tÿrtÿllar va qo'g'irchoqlar, %
66

67

76

yigirma
Har bir urg'ochi uchun qo'yilgan tuxum Yuklangan jami dona tÿrtÿl nazoratiga %, %

445	62.5
141	19.5
125	17.6
712	yuz

II-yosh

0.1

1.0

10.0
85

90

yuz
III-yosh

340	45.7	71.2
205	28.1	0

₀ - -

boshqaruv ^yigirma
744
yuz
97.4

3.7-jadval. BTB ning subletal dozalarining Kolorado kartoshka qo'ng'izining unumdorligiga ta'siri (laboratoriya tajribasi)

Kons. BTB
Bir kishi tomonidan qo'yilgan tuxumlar soni
ayollar
Bir ayolga o'rtacha
pasayish
mevalar

ishlamoqda ^bitta
suyuqliklar
2 3 4
besh
Jami
tost, % nazorat qilish

0,5	321	85	0	0	31	437	87.4	67.8
2.0	0	0	231	0	0	231	46.2	82.9

Nazorat 457

147
245
184
322
1355
271 ^-

3.4., 3.5., 3.6., 3.7-jadvallarda keltirilganlardan. Ma'lumotlardan kelib chiqadiki, BTB ning hasharotlarga ta'siri ko'p qirrali. Shuning uchun, ushbu preparatning samaradorligini baholashda, faqat lichinkalar yoki tÿrtÿllar o'limini hisobga olish bilan cheklanmaslik kerak. BTB ni umumiy himoya ta'siri bilan baholash kerak. Bu aniq ta'sir himoyalangan hosilning hosilidir. Tasdiqlash uchun biz Belarusiyada olingan ma'lumotlarni taqdim etamiz (3.8-jadval).

3.8-jadval. Hammayoqni zararkunandalariga qarshi kurashda BTB dan foydalanish samaradorligi

BTB ni qayta ishlashning
Tayyor iste'mol
texnik effekt. turlari bo'yicha Scoop Kapu Kapu oq baliq
Sholg'om
Hosildorlik, c/ga
Qo'shish
ka
Chiqish standart
Kattalashtirish
yo'q

Ulashish

karam boshi,

ko'pligi

Bo'ydoq
darajasi

stavka, kg/ga
stnaya

qoshiq
stnaya

oq
nka
gamma
Defoliatsiya, %
Yo'l bering,
%
ulushlar
std. boshlar, %
mahsulotlar, %
shikastlangan
tÿrtÿllar,
%

2.5	70.8	93,0	61,0	83,0	11.8	697.2	18.6	97,0	10.9	5.0
2,5+2,5	71.2	97.7	74.5	86.2	6.2	744,5	26.7	97.9	11.8	0
1.2	81.3	96.3	76,0	75.6	11.5	735,7	25.2	97.9	11.6	10.0

Ikki marta

Xlorofos (standart)

bir marta.

Ushbu jadvaldan ko'rinib turibdiki, BTB karamni zararkunandalardan himoya qilish uchun yuqori samarali biologik mahsulotdir. U nafaqat xlorofos kabi kuchli insektitsiddan kam emas, balki ulkan ekologik ustunlikni hisobga olmaganda, ba'zi parametrlarda undan oshib ketadi.

Bunday ma'lumotlar juda ko'p va eng ko'p berilishi mumkin

bu dori keng qo'llaniladigan turli hududlar.
Toksikologik xususiyatlarga ko'ra, BITOXIBACILLIN IV xavfli sinfga, ya'ni eng past sinfga kiradi, bu uning foydali hayvonlar va odamlar uchun amaliy xavfsizligini anglatadi (LD50 uchun ).

kalamushlar 9 g/kg). Qo'llaniladigan dozalarda BTB kattalar entomofaglar va asalarilar uchun xavfsizdir, katta dozalarda ipak qurti, trixogramma, kriptolemus, perillus uchun toksikdir.

BTB bo'yicha bo'limni yakunlar ekan, shuni ta'kidlash kerakki, ushbu preparatni, shuningdek, boshqa barcha bioinsektitsidlarni qo'llashda, biologik mahsulotning xususiyatlarini va uning ta'sir qilish mexanizmini hisobga olish samarali foydalanishning ajralmas sharti bo'lishi kerak.
Preparatni qo'llashdan oldin ekinlarni tekshirish va zararkunandalarning barg yeyish fazalarining birinchi ko'rinishini kuzatish kerak. Preparat yosh lichinkalar va tÿrtÿllar uchun eng samarali hisoblanadi. O'simliklarni hasharotlarning tuxum qo'yadigan tuxumlari bilan davolash tavsiya etiladi, chunki lichinkalar yoki tÿrtÿllar, davolangan tuxumning xorionidan chiqadigan va kemirib, o'limga olib keladigan natija uchun preparatning etarli dozasini oladi. Yomg'ir paytida preparatni qo'llash tavsiya etilmaydi. Agar davolanishdan
keyin yomg'ir yog'sa, uni takrorlash kerak. O'simliklarni püskürtme texnologiyasi muhim ahamiyatga ega. Birinchidan, preparat barglarning ikkala tomonini ham qoplaganligi ma'qul, chunki ko'plab hasharotlar tuxumlarini bargning pastki qismiga qo'yadi va lichinkalar yoki tÿrtÿllar bu erda ovqatlana boshlaydi.
Ikkinchidan, purkagich uchlari ishchi suyuqlikning yupqa püskürtülmesini ta'minlashi kerak, chunki qalin purkagich va kuchli oqim katta yo'qotishlarga olib keladi (suyuqlikning barglardan tuproqqa o'tishi). Boshqa tomondan, haddan tashqari nozik purkash ham oqilona emas, chunki juda kichik tomchilar tezda bug'lanadi va eng kichik havo harakati ularni puflaydi va preparat o'simliklardan o'tadi. Ishchi suyuqlikning optimal tomchi hajmi 50 mkm.
Preparatni iste'mol qilish darajasi ishchi suyuqlik tomchilarining hajmiga bog'liqligi aniqlangan. Shunday qilib, 1 ga ga 20 mikron o'lchamdagi tomchilarni bir tekis taqsimlash uchun 42 litr ishchi suyuqlik kerak bo'ladi, 40 mikronda - 336 mikron, 60 mikronda - 1136 mikron, 80 mikronda - 2700 va hokazo.
Ba'zi maqolalar va hatto tavsiyalar biologik mahsulotlarni 18 ° C dan past haroratlarda ishlatish mumkin emasligini ko'rsatadi . Bu holatda, qoida tariqasida, taqiqning sabablari haqida hech qanday tushuntirish yo'q. BTB ga kelsak, bu erda harorat omili salbiy ta'sir ko'rsata olmaydi, chunki preparat tarkibidagi ekzotoksin har qanday haroratda hasharotlarga ta'sir qiladi.

59