O'quv yordami K. A. Yurkov, L. N. Lyadova, A. V. Xlyzov, G. V. Klimov

Hisoblar
MINTda xaridor
Mijoz hisobi
MINT
10-rasm. DigiCash to'lov tizimining arxitekturasi
MINTda sotuvchi
WCA bilan
xaridorning mijoz hisobi
Machine Translated by Google

---

2. Smart kartaga oldindan to'langan ma'lumotlarni yuklab oling.
Internetda oldindan to'lov sxemalari asosida to'lov tizimlarini joriy qilish mumkin.
Smart-kartalardan foydalanadigan bunday tizimlarda bank mijozlari o'rtasida
pul mablag'larining erkin muomalasi yo'q: har bir tranzaksiya ushbu to'lov
tizimlariga xizmat ko'rsatadigan moliya institutining u yoki bu operatsion
markazida qayd etilishi kerak. Bunday tizimlar asosan naqd pulsiz hisob-
kitoblarning shakllari hisoblanadi. Smart-karta mijozning hisobvarag'idan yechib
olingan (yoki mijozga ko'rsatilgan miqdor uchun kredit berilgan) kartalarga
yuklangan pul summalari haqidagi ma'lumotlarni saqlaydi. Xarid qilish yoki
xizmat haqini to'lashda kartada qayd etilgan mablag'lar miqdori talab qilinadigan
miqdorga kamayadi.
1. To'lov ma'lumotlarini so'rash uchun xaridorning kredit kartasidan
foydalanish.
3. To'lov ma'lumotlarini moliyaviy tarmoqqa o'tkazish Vi
sa.
Bunday to'lov shakliga Visa International kompaniyasining Vi saCash
tizimi misol bo'la oladi. Ushbu tizimda to'lov quyidagi sxema bo'yicha amalga
oshiriladi (11-rasm):
Ham smart-kartalardan foydalanish, ham foydalanish
Xaridor banki
41
3
bitta
2
o'n
11-rasm. VisaCash to'lov tizimining arxitekturasi
Viza
Sotuvchining banki
7
9
Xaridor
ATM
5
Xalqaro
sakkiz
6
Sotuvchi
to'rtta
Machine Translated by Google

---

5. Tovarlarni yetkazib berish yoki xizmatlar ko'rsatish.
6. To'lov ma'lumotlarini xaridordan sotuvchiga o'tkazish.
8. Sotuvchining bankiga ma'lumotlarni olish.
CyberCash kredit kartalari, mikroto'lovlar (CyberCoin xizmati) va interaktiv
billing tizimi (Interactive Billing) uchun to'lov echimlarini taklif etadi.
4. Xaridorning bankiga to'lovni amalga oshirish to'g'risida ma'lumot
olish va uning hisobvarag'idan kerakli miqdorni yechib olish.
Internet muhitida oldindan to'lov sxemalari ham amalga oshirilishi
mumkin. Bunday tizimga misol qilib interaktiv hisob-kitob tizimini taklif qiluvchi
CyberCash hisoblanadi. Funktsionalligi bo'yicha u VisaCash tizimiga o'xshaydi.
Viza.
Ushbu tizimda elektron pul ishlatilsa-da, hisob-kitoblar aslida pul
o'tkazmalari orqali amalga oshiriladi.
sotuvchining hisob raqamiga pul.
bank tarmog‘idan foydalangan holda xaridorning hisobvarag‘idan sotuvchining
hisob raqamiga pul mablag‘larini o‘tkazish va mijozning hisobvarag‘idagi
mablag‘larni zaxiralash yo‘li bilan elektron pulni oldindan to‘lash. CyberCoin’dagi
operatsiyalar boshqa banklarda qo‘shimcha ixtisoslashtirilgan hisobvaraqlar
ochishni talab qilmaydi, chunki ular mavjud bank tarmoqlari orqali amalga
oshiriladi, bu esa ushbu tizimni Digi Cash’dan ajratib turadi.
7. Oldindan to'langan ma'lumotlarni moliyaviy tarmoqqa o'tkazish
CyberCoin kichik to'lovlarni amalga oshirish uchun mo'ljallangan (shu
jumladan Internet orqali o'zgartirish uchun to'lov). Tranzaktsiyaning boshida
xaridor CyberCash hisobini ochishi va unga o'zining jamg'arma hisobvarag'idan
pul o'tkazishi kerak (bu hisobvaraqda pul allaqachon CyberCoin elektron pul
sifatida taqdim etiladi). Elektron pulga kirish CyberCash Consumer Wallet
dasturi yordamida ochiladi, pul foydalanuvchining ish stantsiyasiga Internet
orqali o'tkaziladi.
uchun va sotuvchi, natijasi transfer hisoblanadi
9-10. Banklar o'rtasida o'zaro hisob-kitoblarni amalga oshirish
42
Machine Translated by Google

---