O’quv yili 3-kurs uchun.) Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika Ta’lim yo‘nalishi: 5120300- tarix

Mоtivatsiyani o`rganishga оid asоsiy yondashishlar. Shaxs shakllanishida motivatsiyaning ahamiyati.
Motivlashtirish nazariyasiga asoslanib uning turli modellari ishlab chiqilgan va seminarotda qo’llanib kelinmoqda. Ularning asosiylari quyidagilardir:

• 
  oqilona (ratsional) model;
  
• 
  insoniy munosabatlarni motivlashtirish modeli;
  
• 
  kompleks motivlashtirish modeli.
  

Oqilona model quyidagi ko’rinishga ega (3.2 - chizma):

Mukofot

Baholash, ijroni yaxshilash

Jazo

3.2-chizma. Motivlashtirishning oqilona modeli
Bu yerda kishilarni motivlashtirish uchun moliyaviy dastak – mukofot va jazo qo’llaniladi. Bu "shirin kulcha" va "qamchi" taktikasidir. Ba’zi hollarda bunday yondashish to’g’ri bo’lsada, ammo uning samarasi juda qisqa. Boshqa hollarda esa u kishilar o’rtasidagi munosabatni buzib uzoq muddatga zarar yetkazishi mumkin.
Insoniy munosabatlarni motivlashtirish modelini quyidagicha ifodalash mumkin (3.3-chizma):

Shuhrat topish

Ijro

Ishdan qoniqish

Ijroni yaxshilash

Ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish

3.3-chizma. Insoniy munosabatlarni motivlashtirish modeli.
Bu modelning muallifi amerikalik ruhshunos Emirson Mayo bo’lib, uning negizida quyidagi g’oya yotadi: Ichki omillar: shuhrat topish, ijroni yaxshilash va ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish ishdan qonikishga olib keladi. Ish­dan qoniqish esa mehnat unumdorligini oshiradi. Bunday yondashuv eng muhim tashqi omilni, ya’ni ish haqini inobatga olmaydi. Unga ko’ra "mamnun (ehtiyoji qondirilgan) kishi» — bu unumli (samarali ishlaydigan) kishidir.


O’z-o’zini mukammallashtirishni motivlashtirish modelini quyidagicha ifodalash mumkin.

Ichki omillar:

• 
  O`z-o`zini mukammallashtirish
  
• 
  javobgarlik
  
• 
  yutuqdar
  
• 
  tan olinish
  
• 
  ishga berilib ishlash
  

Ishdan qoniqish

Ijroni yaxshilash

Tashqi omillar:

• 
  Mukofotlash
  
• 
  Jazolash
  
• 
  

Bu model Maslou va Xetsberg yondashuvlariga asoslangan bo’lib, uzoq, muddatli motivlashtirishni ta’minlovchi omillar sifatida nafaqat ichki omillar, shuningdek, tashqi omillar ham muhim deb qaraladi.

Motivlashtirish strategiyasini tanlashda uchta yondashuv mavjud: