O’quv va tarbiya ishlari bo‘yicha direktor o’rinbosari V v. b



Download 2,61 Mb.
bet53/84
Sana24.02.2022
Hajmi2,61 Mb.
#210008
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   84
Bog'liq
УМК КФП

Мавзу13. Касбий фаолиятда хулқ-аътворнинг шакилланиши..Тарбияси “қийин” болалар психологияси.
. Тарбия, унинг максад ва вазифалари.
2. Тарбиянинг шахсни шакллантириш
максадига каратилганлиги.
3. Тарбиянинг психологик муамолари ва унинг психологик асослари.
4. Ахлокий онгни таркиб топтириш йуллари.
Таянч иборалар: Тарбия, максад, вазифа, шахс, муаммо, шаклланиш, ахлокий, онг.
Тарбия деб тарбиячи томонидан тарбияланувчида баркарор ахлокий хислат ва хулкий фазилатларни таркиб топтириш шакллантириш максадида тарбияланувчининг онгига аник максад йулида тарбиявий таъсир этиш жараёнидир.
Болалик ва мактаб ёшида шахс тарбиянинг хал килувчи таъсири остида таркиб топади. Тарбия махсус фаолият сифатида муйаян программанинг, англаб олинган максаднинг мавжудлиги билан, таъсир курсатишнинг махсус ишлаб чикилган ва асослаб берилган воситалари, формалари хамда методларининг тасодифий ёки стихияли таъсирлардан ажралиб туради. Маълумки тарбиянинг энг мухим вазифаси ёш авлодда мустахкам эътикод ва хис-туйгулар хамда уларга асосланган маънавий хулк- атрофни хосил килишдир. Бу вазифани шахсни актив ва муайян максадни кузлаган холда
Таркиб топширишнинг психологик конуниятларни билишга таянган, шунингдек боланинг индивидуал хусусиятларини билишга таянган такдиргагина хал этиш мумкин.
Машхур олим Гербарт тарбиянинг максад ва вазифалари хакида куйидаги фикирларни олга суради.Гербарт тарбия максадини белгилаб олишга катта ахамият беради. У тарбиянинг максади яхши фазилатли кишини таркиб топтиришдан иборат деб хисоблайди. Гербарт тарбия ишида аклий таълимга тарбиянинг энг катта ва асосий воситаси деб билиб, таълимсиз тарбия булмайди деб хисоблаган.
Тарбия аввало оилада, кейинчалик таълим- тарбия муассасаларида таълим билан биргаликда узлуксиз равишда бериб берилади. Шахснинг карор топишининг энг мухим вазифаси укувчида ахлок талабларига жавоб берадиган эътикод ва идеаллар таркиб топтиришдир. Укувчи шахснинг шаклланишдаги бундан кейинги жараён шундан иборатки унда юзага келган ахлокий эъткод ва идеаллар системаси яъни унинг маънавий онг хукмронлик килувчи омилга унинг ижтимоий фаоллигини белгилаб берувчи омилга айланади.
Шахснинг ижобий йуналишини таркиб топтириш учун мактаб укувчиларини барча вазият ва холатларда тугри йул тутишини исташи хамда тугри йул тутиши учун униг нима килишни билиши узи хам тугри хулк атворли булишни машк килиш зарур.
Билимлар - ахлокий тасаввурлар ва тушунчаларни муаян системасини эглламасдан туриб хакикий эътикодлар таркиб топтириб булмайди. Уз-узидан бу билимлар ахлокий хулк атворни белгиламасдан туриб унга мухим таъсир курсата олмайди. Психологик тадкикотларда щу нарса аникланганки, ахлокий тушунчаларни узлаштириш жараёни жуда мураккаб жараён булиб унга махсус рахбарлик килишни талаб этади.Укувчиларнинг тасодийфий холлар кучадагиларнинг бемаъни таъсири, катталарнинг ярамас хатти-харакатлари таъсирида таркиб топадиган ахлокий тушунчалари тарбиячилар ва жамоа томонидан тугри гоявий рахбарлик килинмаса хато, нотугри, бузук тушунчаларга айланиб укувчининг тарбиясини бузишга олиб келади. Ахлокий онг таркиби топтиришнинг энг мухим йули укувчиларнинг узларида тугри хулк атворнинг юзага келтириш билан ахлокий тарбияни бойитиш ва умумлаштириш йулидир албатта. Укувчиларнинг ахлокий билимининг турли туман фармонлари,уларнинг онг ва хис туйгуларига жонли, ёркин оташин сузнинг таъсири бу ишни анча тулдириши мумкин. Махсус тадикикотлар, шунингдек укитувчиларнинг тажрибалари курсатгандек, юкорида санаб утилган барча методлар укувчиларга ахлокий тарбия бериш сохасида катта фойда келтиради, бирок улар асло курук, зерикарли, жонга тегадиган хамда насихатга айланиб колмаслик керак. Муайян принциплар ишлаб чикилган булиб, ахлокга доир сухбатлар уша принциплар асосида тузилиши керак. Бу принциплар куйидагилар:
Ахлокка доир сухбатлар мазмуни жихатдан тегишли ёшдагиларга тушунарли булиши лозим мавхум ва абстракт тушунчалар, мураккаб мулохазалар билан толиктириб куйишга йул куйиб булмайди.
Одатда, сухбат утказиладиган коллективни, унинг йуналишини бу коллектив аъзоларини узаро муносабатларини, укитувчига укиш ва бошкаларга яхши муносабатини билдириш зарур.
Бадиий сухбатларни нихоятда тез-тез утказиб турмаслик керак.Агар сухбатлар конкрет сабаблар билан мамлакат ёки коллектив хаётидаги бирор вокеага, мактаб хаётидаги бирор ижобий ёки салбий вокеага тугрилаб утказилса жуда яхши натижа беради.
Сухбатни ёркин, яхшилаб танлаб олинган конкрет мисолларни хаётий вокеалар ёки адабий асарлардаги фактларни хамда кузатишларни тахлил килишдан бошлаб умумлаштириш хамда хулосалар чикаришга утишни тавсия этади.
Эмоционал тарзда келтирилган ёркин ва таъсирчан образга окилона таяниш зарур.
Укувчиларни онгига сингдирилган коидаларни яхшилаб асослаб бериши исботланган булиши мухим ахамиятга эга. Бу хамма нарсани тушиниб олишга ва бунинг асосланганлигига ишонч хосил килишга окилона исботларга рози булишга кодир булган усмирлар ва катта ёшдаги укувчилар билан утказиш пайтда жуда мухимдир.
Укувчиларда максимал активлик уйготиш ёки жонли равишда фикр алмашиш истагини уйготиш уларнинг фикрини авж олдириш ва узларини ахлок масалалари устида уйлаб куришга мажбур килишлари зарур.Укувчиларга тайёр хакикатни зурлаб кабул килдириш ярамайди, ахлок нормалари хакидаги хулосаларни уларнинг актив иштрогида чикартириш керак. Бунинг учун сухбат жараёнида мухокамага куйилиши керак булган масалаларни олдиндан таёрлаб куйишт тавсия этилади.
Укувчиларда чукур ва таъсирчан эмоциянални уйготишга интилиш лозим. Бунда укитувчи сухбатни бефарк, шавк ва завксиз эмас балки эмоционал тарзда жонли килиб утказилгандагина эришиш мумкин.Укитувчи узининг эхтиросли эътикодида укувчиларга утишини унутмаслик даркор.
Юкорида айтилган фикрлардан укитувчилар ва ота оналар узларига хамда уз хулк атворларига нисбатан жуда каттик талаблар куйиши, унлаб болаларнинг синовчан кузлари уларнинг кузатиб турганликлари хеч качон унутмасликлари керак.



Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   84




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish