O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Ish faoliyatidagi zararli va xavfli omillar quyidagi turlarga bo’linadi:

1. 
   Zararli odatlar: spirtli ichimliklarni muntazam ravishda iste’mol qilish, sigaret, nos, nasha chekish. Buning oqibatida insonning sog’ligi zaiflashadi, xotira va ish qobiliyati pasayadi, psixologik o’zgarishlar paydo bo’ladi. Tabiiy ofatlar natijasida insonlar ruhiyatida sodir bo’ladigan asosiy o’zgarishlar – bu uyqusizlik, vaxima, kuchli hayajonlanish, kechalari qo’rqib uyg’onish, sarosimaga tushish va boshqalar.
   
2. 
   Fizikaviy: vibratsiya, elektr magnit to’lqinlari, shovqin, infraqizil nurlar, ultrabinafsha radiatsiya, elektr toki, mashina, mehanizmlar, ish joyidagi mateial va jihozlarning issiq yoki sovuqligi.
   
3. 
   Kimyoviy: ish joyining gazlar bilan ifloslanganligi, kimyoviy birikmalarning changga, teriga zaxarli moddalarning tushishi, oshqozon-ichak yo’llariga zaxarli moddalarning tushishi, kislota, ishqorlarning ta’siri.
   
4. 
   Biologik: patogen mikroblar va ularning toksinlari. Hayvon, o’simliklarning o’rtasida yuqumli kasalliklarning tarqalishi.
   
5. 
   Psixofiziologik: asab-ruhiy – ilmiy xodimlar, o’qituvchilar, talabalar mehnati, ijod bilan shug’ullanuvchilar, operatorlar, aviadispetcherlar, noqulay vaziyatdagi ish, qo’l mehnati, og’ir yuk ko’tarish, og’ir mehnat.