O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Dezaktivatsiya – zararlangan ob’ektlardan radioaktiv moddalarni yo’qotishdir. Dezaktivatsiya – 2 xil usul bilan qilinadi:

1. 
   Mehanik usul - Ob’ektlarning ustki qismini supurish, qoqish, suv oqimi bilan yuvish, ho’llangan latta bilan artish mexanik usul hisoblanadi.
   
2. 
   Fizik-ximiyaviy usul - kuchli yuvish xususiyatiga ega bo’lgan eritmalardan foydalanishga asoslangan: SF-2, SF-2U poroshogi, OP-7, OP-10 yuvuvchi moddalari (emulgatorlar).
   

Oziq-ovqatni dezaktivatsiya qilish uchun ustki zararlangan qismi olib tashlanadi, suvni dezaktivatsiya qilish uchun tindirish yoki maxsus filtrlovchi yordamida filtrlanadi. Kiyim va boshqa engil narsalarni qoqish, hetka yoki chang so’rg’ich bilan tozalash orkali dezaktivatsiya qilinadi. Asfaltlangan ko’chalarni, hovlilarni dezaktivatsiya qilish mashina va qo’l bilan supirish, so’ngra suv sepuvchi mashina va shlang bilan yuvish orqali o’tkaziladi. Tuproqli erlarni dezaktivatsiya qilish erning ustki qatlamini 5-7 sm chuqurlikda buldozer, greyder yoki belkurak bilan qirishtirish, chopiqqilish orqali o’tkaziladi. Dezaktivatsiya qilingandan so’ng

radiaktiv moddalar yul qo’yish mumkin bo’lgan darajagacha yo’qotilganiga ishonch hosil qilish uchun, albatta dozimetrik kontrol o’tkaziladi.

Degazatsiya – zararlangan ob’ektlarni zararsizlantirish yoki ximiyaviy neytrallash va ulardan zaharlovchi moddalarni yo’qotishdir. Degazatsiya ximiyaviy, fizik – ximiyaviy va mexanik metodlar bilan o’tkaziladi.

1. 
   Ximiyaviy metod bilan degazatsiya qilinganda zararlangan ob’ekt degazatsiyalovchi moddalar eritmasi bilan tozalanadi.
   
2. 
   Degazatsiyaning fizik-ximiyaviy metodi erituvchilar bilan yuvish, bug’lantirish, aktivlantirilgan ko’mir bilan adsorbtsiya qilish, zararlangan yumshoq narsalarni 2% li kir soda eritmasida qaynatishdan iborat.
   
3. 
   Degazatsiyaning mexanik metodi tuproq, oziq-ovqat va em-xashakning zararlangan kismini olib tashlashda niborat. Yozgi issiq kunlarda degazatsiya qilinishi kerak bo’lgan har xil predmetlardagi ZMning shamolda ko’tarilib ketishi va buglanishi uchun ularni arqonlarga osish kerak. Degazatsiyaning mexanik metodi tuproq, oziq – ovqat va em – xashakning zararlangan qismini olib tashlashdan iborat bo’ladi.³⁴