O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Tayanch so’zlar: tabiiy ofat, geofizik, geologik, gidrogeologik, atmosfera, gidrometereologik, zilzila, sel, toshqin, ko’chki, epitsentr, gipotsentr, zilzila chuqurligi, shkala, favqulodda vaziyat, fuqaro muhofazasi, avariya, halokat.
O’zbekiston tinchliksevar o’lka va u hech kimning tinchligini buzmoqchi emas. Ammo tabiat ato etgan bu o’lka birmuncha favqulodda hodisalar o’chog’i bo’lib kelgan. Ayniqsa, u o’rnashgan hudud zilzila xavfi mavjud bo’lgan hudud hisoblanadi.

Shuning uchun uning har bir fuqarosini bu o’lkada bo’lishi mumkin bo’lgan har qanday favqulodda hodisalardan ogoh qilish va favqulodda hodisa ro’y bergan taqdirda

undan muhofazalanish chora-tadbirlarini belgilash va bunday holatlarda aholini

iloji boricha bu hodisalardan kam talofat bilan qutilib ketish chora-tadbirlariga o’rgatish “Hayot faoliyati xavfsizligi” fanining eng muhim bo’lagi hisoblanadi.²³

Tabiiy ofatlar insoniyat boshiga og’ir kulfat soluvchi, ekologik muhitga, xalq xo’jaligiga beqiyos zarar etkazuvchi hodisalar xisoblanib, har yili mamlakatimizning turli hududlarida turli shakllarda sodir bo’lib turadi. Masalan, Farg’ona vodiysi viloyatlarida sel kelishi, Xorazm va Toshkent viloyatlarida suv toshqini, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida esa chang-to’zonli shamollar, “afg’on” shamollari tahlikali vaziyatlarni vujudga kelishiga sabab bo’layotgani sir emas.

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 455-sonli qaroriga asosan respublikamizda bo’lishi mumkin bo’lgan tabiiy ofatlarga: zilzila, sel, suv toshqini, er ko’chishi (surilma), va tuproq emirilishi kiradi. Vatanimiz hududlarida tabiiy ofatlarning ko’proq uchrab turishi uning tabiiy tuzilishi bilan bog’liqdir. Tabiiy ofatlarning hosil bo’lishida geofizik, geologik, gidrogeologik, atmosfera va boshqa omillar asosiy o’rinni egallaydi. Ular oqibatida hayot xavfsizligi buziladi, insonlar nobud bo’ladi, xalq xo’jaligi ob’ektlariga turli darajada moddiy zarar etkaziladi.

O’zbekiston xududida 4ta guruhga taaluqli xavfli halokat va jarayonlardan zilzila, ko’chki, o’pirilish, suv bosishi va sellar nisbatan ko’proq uchraydi.

1.