O’quv uslubiy majmua

IP(Internet Protokol) va URL(Uniform Resource Locator) manzillar 
tushunchasi. 
Amaliyotda internetning real, fizik bog’lanishlar orqali tashkil topgan 
tarmog’idagi kompyuterlar bilan virtual informasion fazoni tashkil etuvchi elektron 
xujjatlari xar xil manzillar yordamida ifodalaniladi. Internet tarkibiga kirgan xar bir 
kompyuter to’rt qismdan tashkil topgan o’z manziliga ega, masalan: 142.26.137.07. 
Ushbu manzil IR (Internet Rrotocol) manzil deb ataladi. Internetga doimiy ulangan 
kompyuterlar o’zgarmas IR manzilga ega bo’ladi. Agar kompyuter foydalanuvchisi 
internetga faqat vaqtinchalik ishlash uchun ulanadigan bo’lsa, u xolda ushbu 
kompyuter vaqtinchalik IR manzilga ega bo’ladi. Bunday IR manzil dinamik IR 
manzil deb ataladi.

---

O’quv uslubiy majmua
 
 
 
 
 
 
 
 
Sohada AKT
 
144 
Internet informasion muhitini tashkil etuvchi elektron xujjatlarning xar biri 
kompyuterlarning IR manzillaridan boshqa o’zlarining takrorlanmas, unikal 
manzillariga ega. Bu manzil URL (Uniform Resource Locator) manzil deb ataladi. 
Masalan, O’zbekiston Respublikasi xukumatining rasmiy axborotlari, Oliy majlis 
qarorlari xaqida ma‘lumot beruvchi elektron saxifa manzili 
www.gov.uz
  
Agar internet tarmog’i da biror bir xujjat eolon qilingan bo’lsa, u yagona 
takrorlanmas URL manzilga ega. Kompyuterda bir nom bilan ikkita fayl mavjud 
bo’lmaganidek, internetda xam ikki elektron xujjat bir xil URL manzilga ega 
bo’lmaydi. Internetning ikkita asosiy funksiyasi bor. Buning birinchisi informasion 
funksiya bo’lsa, ikkinchisi esa kommunikasion funksiyadir. 1964 yilda AQSh 
Mudofaa vazirligi tomonidan kompyuter tarmog‘ining birinchi versiyasi yaratilgan 
edi. Bu tarmoq yordamida vazirlikning bo‘limlari bir birlari bilan ma'lumotlarni 
almashishlari mumkin edi. Bu tarmoq ARPA (Advenced Research Projects Agency) 
Net deb nomlandi va Unix operatsion sistemasida ishlar edi. 70-chi yillardan boshlab 
bu tarmoq juda rivojlanib ketdi va endi unga xohlagan kompyuterni ulash imkoniyati 
paydo bo‘ldi.
1974 yilda har xil tarmoqlarni birlashtiruvchi TCP/IP protokoli yaratildi va bu 
tarmoqlarni rivojlanishining yana bir turtki bo‘ldi.80-yillada kompyuter keng tarqala 
boshladi va har xil AQSh universitetlari ham kompyuter tarmoqlarini yarata 
boshladilar. 1983 yildan boshlab ARPA Net tarmog‘i INTERNET ( ichki tarmoq 
yoki rus tilida «mejset» ) deb nomlana boshlandi va kompyuter ramda tarmoylar 
tsheplami sistemasiga aylandi.
WWW - Internetning eng ommabop xizmat turidir. Unga ulanish uchun bizga 
kompyuter va modem etarli. U yordamida biz butun dunyo kompyuter tarmoqlarda 
saqlanib turgan ma'lumotlar bilan ishlashimiz mumkin. Bu ma'lumotlar Web-saxifa 
ko‘rinishda saqlanadi. Bu sahifalar egalari yirik korporatsiya yoki kichik korxonalar, 
universitet yoki maktablar, xar xil tashkilotlar, jurnal va ro‘znomalar yoki oddiy 
shaxslar. Internet dan asosan 7 yo‘nalishda foydalaniladi:
1) E-mail - elektron aloqa (pochta)
2) Chat - interaktiv suhbatlar (IRC tarmoq yoki E-mail)
3) Ma'lumotlarni WWW (World Wide Web) yoki GOPHER yordamida izlash.
4) Ma'lumotlar bilan almashish USENET
5) Dasturlarni uzoqdan boshqarish
6) Interaktiv o‘yinlar.
Xulosa
Ushbu amaliyot ishi davomida Internet tarmog’i tuzilishi. Uning ishlash 
tamoyillari haqida dastlabki tushunchalar berildi.
Bundan tashqari, Internetda qidirish tizimlari, foydalaniladigan protokollar va 
texnologiyalar haqida to’xtalib o’tildi. 

---