O’quv uslubiy majmua

5.3. Joriy dasturning uzilish rejimi

SRIB ning real vaqt tizimlarida protsessorlardan foydalanganda, tez-tez ba’zi bir manbadan kelgan signal bo‘yicha joriy dasturning bajarilishini to‘xtatish zarurati yuzaga keladi. Bunday vaziyatda (5.3-rasm) joriy dasturning bajarilishi to‘xtatiladi, uning uzilish paytidagi holati saqlab qo‘yiladi.

75

_{Joriy Uzilishlarni boshqarish} dastur _dasturostisi

Kiritilgan sikl

Uzulishlar uchun so’rov

i - buyruq
i+1- buyruq

Qaytish buyrug‘i Qaytish buyrug‘i

5.3-rasm. Joriy dasturni to‘xtatish jarayonini amalga oshirish

Vujudga kelgan vaziyatni bartaraf etish uchun mo‘ljallangan, oldindan yuklangan boshqa maxsus dasturning bajarilishi boshlanadi. Shundan so‘ng, uzilishdan oldin saqlangan protsessor holati tiklanadi, ilgari to‘xtatilgan dasturning bajarilishi davom etadi.
Ta’riflangan jarayon protsessorning uzilishi deb ataladi: uzilishga sabab bo‘lgan signal uzilish so‘rovi; bu signalning manbai uzilish manbai; uzilish sababini bartaraf etish bo‘yicha harakatlar ketma-ketligi uzilish xizmati tomonidan amalga oshiriladi va uzilishda bajarilgan dastur uzilish xizmatining muntazamligi bilan amalga oshiriladi.
Uzilish manbalarining ikki turi mavjud [22]: – apparat ta’minot;
– dasturiy ta’minot.

Tashqi va ichki periferik qurilmalar apparat ta’minot uzilishining manbalari hisoblanadi. Tashqi apparat ta’minot manbasidan uzilish so‘rovi tegishli chiqish pinidagi faol signaldir. Tashqi uzilish manbalariga, shuningdek, barcha protsessorlarda mavjud bo‘lgan RESET pinidagi signal orqali bajariladigan protsessorning dastlabki holatini tiklash (dastlabki holatga o‘rnatish) kiradi.

Dasturiy ta’minotining uzilish manbalariga quyidagilar kiradi:


– protsessorning boshqariladigan dasturiy ta’minotining uzilishi uchun maxsus buyruqlar. Ushbu buyruqlar foydalanuvchi tomonidan dasturning bir yoki

76

bir nechta nuqtalarida beriladi va amaliy dasturlarning bajarilishining tegishli

mavqeyini belgilashi mumkin;

– istisno vaziyatlarda protsessorning reaksiyasini namoyish etuvchi buyruq bajarilganda paydo bo‘ladigan boshqarilmaydigan dasturiy ta’minot uzilishlari (to‘lib qolish, nolga bo‘lish, stek xatosi, yaroqsiz operatsiyalar); maxsus shartlar uchun uzilishlar avtomatik ravishda ham, dasturning maxsus shartlari mavjud bo‘lgan nuqtalarida foydalanuvchi tomonidan taqdim etilgan uzilish buyrug‘i bilan ham xizmat qilishi mumkin.
Dasturiy ta’minot manbaidan uzilish so‘rovi to‘g‘ridan-to‘g‘ri uzilish buyrug‘i yoki protsessor holatining bitini yoki bitlarini o‘rnatishdir, bu maxsus holatning paydo bo‘lishini aniqlaydi va mos keladigan holatda avtomatik uzilishga olib keladi.