O’quv uslubiy majmua

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

Quyi

chastota (Gs)

0,0000

74,24

156,4

247,2

347,6

458,7

581,6

717,5

867,9

1034

1218

1422

1647

1895

2171

2475

2812

3184

3596

4052

4556

5113

5730

6412

O‘rta

chastota (Gs)

74,24

156,4

247,2

347,6

458,7

581,6

717,5

867,9

1034

1218

1422

1647

1895

2171

2475

2812

3184

3596

4052

4556

5113

5730

6412

7166
4.1-jadval

Yuqori

chastota (Gt)

156,4

247,2

347,6

458,7

581,6

717,5

867,9

1034

1218

1422

1647

1895

2171

2475

2812

3184

3596

4052

4556

5113

5730

6412

7166

8000

Algoritmni amalga oshirishga misol. 4.1-jadvalga muvofiq signal spektrining

256 amplitudasi 0 dan 8000 Gs gacha bo‘lgan chastotalarga to‘g‘ri keladi, harakatlanish bosqichi esa 8000/256 = 31,25 Gs. Birinchi amplituda (4.9-rasm) 0 Gs 67

chastotasiga, ikkinchisi 31,25 Gs, uchinchisi 62,5 Gs, to‘rtinchi amplituda 93,75 Gs,

beshinchisi 125 Gs va oltinchi amplituda 156,25 Gs.

Mel shkalasidagi filtr chastotalari: 0 Gs, 74,24 Gs, 156,45 Gs. к

0,84

₃₁₂₅ 625 74,24 _93,75

4.9-rasm. Uchburchakli filtrlarning birinchi diapozoni

Birinchi diapozon ko‘paytma uchun 6 ta ko‘paytrish koeffitsiyenti va mos

keladigan oltita filtr koeffitsiyentini olish uchun (4.1-jadval), uchburchak oynasi funksiyasining gipotenuzalari nisbatlariga mos keladigan uchburchak katetlarining nisbatlarini hisoblash kerak:

1. 0;

2. 31,25/74,24 = 0,43; 3. 62,5/74,24 = 0,84;

4. (156,4 – 93,75)/(156,4 – 74,24) = 62,65/82,16 = 0,76; 5. (156,4 – 125)/(156,4 – 74,24) = 0,38;
6. 0.

Hisoblashning keyingi bosqichida DKO‘ yoyilmasining spektral koeffitsiyentining har bir qiymati (birinchi uchburchakning chastota diapazoni 0 - 156,45 Gs ichida) yuqorida olingan uchburchakning tegishli koeffitsiyentiga ko‘paytiriladi. Filtrlar DKO‘ modullarining kvadratlariga qo‘llaniladi. Ushbu

68
koeffitsiyentlar bo‘yicha spektr amplitudalarning hosilalari yig‘ilib, 6 ga bo‘linadi.

Keyingi bosqichda olingan hosilalar logariflanadi.

MFCC koeffitsiyentlarini hisoblashning yakuniy bosqichi 4.1-jadvalning har bir bosqichida DKO‘ni bajarishdir.

Bunday hisoblashlar natijasida 4.1-jadvalning barcha 24 bosqichida 24 elementli spektral (akustik) vektor hosil qilinadi. Va nihoyat, akustik vektorlar bitta til namunasi ichida normallashtiriladi. Buning uchun barcha vektorlarning qiymatlari maksimal uzunlik vektorining teskarisiga ko‘paytiriladi.
Akustik vektorlar soni odatda 12 yoki 24 ga teng olinadi.

20

15 10

8 g 11 12 4.10-rasm. Kepstr koffitsiyentlarining ketma-ketligi

Amalga oshirilgan matematik o‘zgartirishlar natijasida tanib olishda nutq signalining minglab qiymatlarini muvaffaqiyatli almashtiradigan kichik qiymatlar to‘plami (vektor) olingan (4.10-rasm). Ushbu akslantirish spektrogramma yoki nutq signalining vaqt sohasida ifodalangan shaklidan ancha kichikdir.