O’quv-uslubiy majmua 5140300-Kimyo va ekologiya bakalavr ta’lim yo’nalishi talabalari uchun Tuzuvchi – kimyo fanlari nomzodi

2.Qaytaruvchilarni aniqlash. Bu metod bilan qaytaruvchilardan ko’pincha sulfatlar, sulfidlar, qalay xlorid (II) – va boshqalar aniqlanadi.
Ishchi eritma yod J₂ eritmasidir. Yod eritmasining titrini aniqlash uchun boshlang’ich modda sifatida mishyak angidrid As₂O₃ ishlatiladi, uni ishqorda eritiladi va arsenit (AsO₂^- ioni) olinadi. Titrlash kuchsiz ishqoriy muhitda (pH<8,0) olib boriladi. Amalda bunday muhitga neytral yoki kuchsiz kislotali eritmaga natriy gidrokarbonat eritmasini qo’shish bilan erishiladi. Kraxmal indikator bo’ladi.
Hamma yodometrik aniqlashlar quyidagi sharoitlarda olib boriladi.
1. reaksiya amalda oxirigacha borishi kerak: ko’pchilik yodometrik reaksiyalar qaytar bo’lib tegishli sharoitlar yaratilganda oxirigacha boradi;
2. titrlash sovuqda olib boriladi, chunki qizdirilganda yod qisman uchishi mumkin, yana temperatura oshganda indikator bo’lgan kraxmalning sezgirligi kamayadi;
3. titrlashni kuchli ishqoriy muhitda olib borish mumkin emas, chunki yod ishqorlar bilan reaksiyaga kirishdi; Titrlashda eritmaning pH 9,0 dan oshmasligi kerak.
4. oksidlovchini aniqlshda kaliy yodiddan ancha ortiqcha ishlatish kerak. Yodning suvda eruvchanligi kam, ortiqcha KJ esa reaksiya natijasida ajralib chiqqan yodning erishiga yordam beradi. Bundan tashqari, ortiqcha KJ oksidlovchi bilan J^- ionlari o’rtasidagi reaksiyani tezlashtirishga yordam beradi.


Savol va topshiriqlar
1.Yodometriya metodi asosida qanday reaksiyalar yotadi?
2.Yodometriya metodi bilan oksidlovchilarni aniqlash jarayonini tushuntiring.
3. Mis (II)- ni yodometrik aniqlash jarayonini aniqlang.
4.Agar eritmaga ortiqcha KJ va H₂SO₄ qo’shilganda ajralib chiqqan yodni titrlashga 15 ml 0,1 n li Na₂S₂O₃ eritmasi sarf bo’lgan bo’lsa, eritmada necha gramm K₂Cr₂O₇ bor?
Mavzu: Xromatometriya usuli


Ma’ruza rejasi:

1. 
   Xromatometriya usulining mohiyati
   
2. 
   Bromatometriya usulining mohiyati
   
3. 
   Bromatometriya usulining asosiy reaksiyalari