O’quv-uslubiy majmua 5140300-Kimyo va ekologiya bakalavr ta’lim yo’nalishi talabalari uchun Tuzuvchi – kimyo fanlari nomzodi

Permanganatometrik aniqlashlar
Kaliy permanganatning ishchi eritmasini tayyorlash. Aniq olingan naveska bo’yicha KMnO₄ ning titrlangan eritmasini tayyorlab bo’lmaydi. Chunki KMnO₄ ning hamma vaqt qo’shimcha modda (ko’pincha MnO₂) tutadi. Bundan tashqari, u suvda mavjud bo’lgan organik moddalar ta’sirida qaytariladi. Buning natijasida KMnO₄ eritmasining konsentrasiyasi tayyorlangandan so’ng birinchi paytlarda birmuncha kamayadi. Shuning uchun KMnO₄ eritmasini taxminan kerakli konsentrasiyada tayyorlanadi, titri esa eritma tayyorlangandan so’ng 7-10 kundan ilgari aniqlanmaydi.
KMnO₄ ning ekvivalent massasi

Shuning uchun 0,1 n li eritma tayyorlash uchun 1 l eritmaga texnik tarozida 3,16 g KMnO₄ olinadi. Tayyorlangan eritma rangli shishadan tayyorlangan sklyankaga solinadi va qorong’u joyda 7 kun qoldiriladi. Keyin eritma ehtiyotlik bilan toza idishga quyib olinadi va eritmaning titri aniqlanadi.

Mor tuzidagi temirni aniqlash. Mor tuzi deb- temir II sulfatning qo’sh tuzi FeSO₄(NH₄)₂SO₄·6H₂O ga aytiladi.
( molekulyar massasi 392,15). Kaliy permanganat bilan temir II – tuzlari orasidagi reaksiya:

2KMnO₄+10FeSO₄+8H₂SO₄ = 2MnSO₄ +5Fe(SO₄)₃+8H₂O +K₂SO₄

tenglama bo’yicha boradi. Analitik tarozida tortilgan Mor tuzi maveskasi (taxminan 4-4,5g) 100 ml hajmli o’lchov kolbasiga solinadi, distillangan suvda eritiladi, 5 ml H₂SO₄(1:8) qo’shiladi, suv bilan belgigacha yetkaziladi va aralashtiriladi. Bu eritmaning 10 millilitri pipetka bilan 250 ml hajmli konussimon kolbaga solinadi. 10 ml H₂SO₄(1:8) qo’shiladi va KMnO₄ eritmasi bilan titrlanadi.

Titrlash oxirida kaliy permanganat eritmasini tomchilatib,oxirgi tomchisidan barqaror och pushti rang hosil bo’lguncha qo’shiladi. Bu aniqlashni shavel kislotasini titrlashdan farq qilib, sovuqda olib boriladi, chunki qizdirilganda temir II tuzi havo kislorodi bilan oksidlanadi.
Temir (III) – kationlarining sariq rangi titrlash oxirini aniqlashni qiyinlashtiradi. Rang o’zgarishining keskinligini oshirish uchun eritmaga titrlashdan oldin Fe³⁺ kationlari bilan rangsiz kompleks anionlar hosil qiluvchi fosfat kislotasidan 5 ml qo’shiladi.