O’quv-uslubiy bo’lim tоmоnidаn ro’yхаtgа оlingаn

Xalqaro o‘rmonlar kuni

O‘rmonlarni Yer sayyorasining o‘pkasi deb atashadi va ularsiz hayot yo‘qligini aytishadi. Aslida ham shundaymikan?

O‘rmon massivlari 38 million kvadrat kilometrga yaqin maydon — quruqlikning taxminan uchdan bir qismini egallaydi. U yerda sayyoradagi o‘simlik va hayvonlarning deyarli yarmi o‘sadi va yashaydi. Ularning katta qismi Finlyandiyaga “tekkan” — bu mamlakat hududining 70 foizi o‘rmonlar bilan qoplangan. Eng kam o‘rmon Buyuk Britaniyada — bor-yo‘g‘i 6 foiz. Sibirning uchdan ikki qismi o‘rmon bilan qoplangan.

Ninabargli o‘rmonlarda uning tashqarisidagiga qaraganda issiqroq. Buni daraxtning shox-barglari ta'minlaydi. Ular nafaqat namlikni, balki issiqlikni ham saqlaydi.O‘rmonlar ozuqaviy qiymatga ega mahsulotlar bilan to‘lgan. Ularga nafaqat meva va yong‘oqlar, balki oqsil va minerallar manbai — hasharotlar ham kiradi. Ozuqa o‘rmon jonzotlariga quvvat berib, ularni to‘ydiradi, shuningdek millionlab odamlar salomatligini qo‘llab-quvvatlaydi. Ko‘plab ninabargli daraxtlar ninalaridan dorivor preparatlar tayyorlanadi. Aytgancha, ninabarglar S vitaminiga boy.

Dori preparatlarining taxminan to‘rtdan bir qismi, jumladan saratonga qarshi qo‘llaniladiganlari ham tropik o‘rmonlardagi o‘simliklardan tayyorlanadi. Bunday “xomashyo”ning yillik qiymati taxminan 108 AQSh dollariga teng. Daraxtlar sayyoradagi uglerod siklini nazorat qilib, bir yilda taxminan 2,1 gigatonna uglerodni yutadi. Bir vaqtning o‘zida ular iqlim o‘zgarishlariga ham qarshi turadi.

O‘rmonlarda o‘suvchi har bir daraxt 95 foiz namlikni ehtiyoj bo‘lgan joyga yuboruvchi, kelib chiqishi tabiiy akveduk. Ular tuproqdagi namlikni saqlab, yemirilish jarayonlarining oldini oladi. Bir vaqtning o‘zida bug‘langan suvni atmosferaga chiqaradi, bu esa sovish effektini ta'minlaydi.Barcha daraxtlar turli tezlikda doimiy ravishda o‘sadi. Bu namlik, tuproqning tarkibiy qismi va boshqa ko‘plab omillarga bog‘liq. Eman — eng tez o‘suvchi daraxt. Ularning shox butog‘i bir yilda 1 metrga uzayadi. Dunyodagi eng baland daraxtni ko‘rish istagida bo‘lganlar Kaliforniyaga borishlari kerak. U yerdagi o‘rmonlardan birida 112 metrli sekvoyya o‘sadi. Ayrim daraxtlarning nomlari bor. Masalan, yoshi taxminan 2000 yil bo‘lgan “qariya”. U Litvada o‘sadi va muqaddas sanaladi.

Sayyoramizdagi yashil tabiat, xususan, o‘rmonlar muhofazasi targ‘iboti yo‘lida 2012 yil 21 dekabr kuni BMT Bosh Assambleyasi tomonidan Xalqaro o‘rmonlar kunini nishonlash yuzasidan qaror qabul qilindi. 2013 yildan e’tiboran 21 mart sanasi jahon hamjamiyati tomonidan o‘rmonlar kuni sifatida nishonlanib kelinadi.

O'rmon va uning boyligini saqlab qolish masalasi bugungi kunda dunyoning barcha mamlakatlari uchun eng muhim ekologik muammolar orasida. So'nggi yillarda Yerning kesilmog'i bilan bog'liq tendentsiyalar nafaqat ekologlar orasida, balki butun xalqaro hamjamiyatda tashvish uyg'otdi. Hozirgi vaqtda sayyoramizdagi jami o'rmon maydoni taxminan 38 mln. Kvadrat metrni tashkil etadi. km (bu erning uchdan bir qismi), ulardan 13 foizi qo'riqlanadigan tabiiy hududlarga tegishli.

O'rmonlar - sayyoramizning o'pkalari, ular ekologik, ijtimoiy va iqtisodiy ahamiyatga ega. Ular sayyoradagi iqlimni shakllantirish, kislorod bilan ta'minlash, zararli emissiyalarni qayta ishlash, suv resurslarini tejash, ko'plab o'simlik va hayvonlarning yashash muhitini yaratish, odamlar uchun oziq-ovqat va sog'lom muhit yaratish, tuproq unumdorligini va landshaftni saqlab qolish ... Ular oziq-ovqat, dori-darmon va yonilg'i bilan ta'minlaydi, sayyoramizda 1,6 milliard odam, shu jumladan 2 mingdan ziyod kishi uchun daromad manbai bo'lib xizmat qiladi mahalliy etnik guruhlar va millatlar.

Biroq, har kuni dunyo o'rmonlari maydoni tobora pasayib boradi, har bir yilda Yer 1,5 gektardan ortiq toza o'rmonni yo'qotadi. Birinchidan, bu aholi sonining ko'payishi va turli xil inson ehtiyojlari uchun o'rmon maydonlarining o'zgarishi. Ba'zi ekspertlarning bahosiga ko'ra, so'nggi 10 ming yil ichida inson 26 million kvadrat metrni yo'q qildi. o'rmonlarning km. Shu bilan birga, o'rmonlar yong'inlardan, noqonuniy kesishdan, tabiiy ofatlardan, zararkunandalarning ta'siri, kasallik va boshqa sabablar tufayli o'lmoqda. Ammo o'rmon maydonining qisqarishi butun tabiat va butun insoniyatning hayotiy faoliyati uchun global ahamiyatga ega bo'lgan salbiy jarayonlarga olib keladi.

Shu munosabat bilan Xalqaro o'rmonlar kunining asosiy maqsadi sayyoramiz aholisining e'tiborini o'rmonlarni saqlash muammosiga jalb qilish, o'rmon ekotizimlarining ahamiyati, ularning haqiqiy holati, ularni muhofaza qilish va tiklash bo'yicha asosiy chora-tadbirlar haqida ma'lumot berishdir.

O'rmon maydonini kamaytirish va degradatsiyalash jarayoni barcha mamlakatlar tomonidan birgalikda hal qilishni talab qiladigan xalqaro muammolarga aylangani bois, BMT barcha a'zo davlatlarni ushbu kunni maxsus tadbirlar bilan qo'llab-quvvatlashga chaqirdi. Shu kunning o'zida dunyoning aksariyat mamlakatlarida o'rmonlar va yashil maydonlarni, shu jumladan informatsion tadbirlarni, turli tanlov va ko'rgazmalarni, daraxt ekish kampaniyasini va turli xil flesh-to'nlarni himoya qilish uchun turli tadbirlar va tadbirlar o'tkaziladi.

Jamoatchilik va atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlarining ushbu voqealaridan ko'pi hukumat vakillarining ko'magida o'tkazilmoqda. Xususan, BMTning a'zo davlatlari tegishli kelishuvlarga erishdilar va hozirda maqsadli o'rmonlarni qayta tiklash va o'rmonzorlashtirish siyosati doirasida bir qator tadbirlarni amalga oshirmoqda.

Xalqaro o'rmonlar kuni Rossiyada faol tarzda nishonlanadi. Zero, o'rmonlar bizning milliy boyligimizdir, Rossiya Federatsiyasi jahon o'rmon maydonining deyarli beshdan biri va jahon yog'och zahiralarining bir qismi haqida. O'rmonlarning global ahamiyatini mamlakat uchun qimmatbaho xom ashyo manbai sifatida emas, balki, asosan, Yerdagi hayot sharoitlarini belgilaydigan biosferaning muhim tarkibiy qismi sifatida ham belgilaydi.

Aynan ushbu kunda jahondagi atrof-muhit muhofazasi, o‘rmonlarni saqlab qolish, global iqlim o‘zgarishlari muammolarini bartaraf etish sohasida faoliyat yurituvchi tashkilot va ko‘ngillilar jamoasi o‘zaro fikr va tajriba almashish, mavjud muammolarni hal etish maqsadida birlashadi.Ma’lumki, yer yuzi quruqligining uchdan bir qismida joylashgan o‘rmonlar, xususan, yashil tabiat insoniyat yashashi uchun muhim ahamiyat kasb etib, atmosferamizdagi toza havo, suv ta’minoti, bio xilma-xillikni saqlab qolishda asosiy vosita hisoblanadi.

Yer yuzi aholisining yarmidan ko‘prog‘i shaharlarda istiqomat qilayotgan hozirgi davrda o‘rmonlar muhofazasi, xususan, noyob o‘simlik turlarini saqlab qolish, yosh avlodni tabiatga oshno etish masalasida qator muammolar yuzaga kelmoqda.Ushbu sana munosabati bilan BMTning joriy yildagi tadbiri “O‘rmonni sevishni o‘rgan” mavzusida bo‘lib o‘tadi. Tashkilot xabariga ko‘ra, tadbir doirasida “Inson sivilizatsiyasini saqlab qolish va uni qo‘llab-quvvatlashda yashil tabiatning ahamiyati” mavzusida davra suhbati tashkil etiladi. Shuningdek, “O‘rmonni sevishni o‘rgan” mavzusi ostida rasmlar ko‘rgazmasi namoyish etiladi.