Ijtimoiy psixologik iqlim tushunchasi va mohiyati. Ijtimoiy psixologik iqlimni shakllantirish omillari

1. 
   Ijtimoiy psixologik iqlim tushunchasi va mohiyati. Ijtimoiy psixologik iqlimni shakllantirish omillari.
   

Жавоб

Ижтимоий психологик иқлим тушунчаси ва моҳияти. Ижтимоий психологик иқлимни шакллантириш омиллари. Саломатлик ҳақида сўз борар екан, унинг енг аввало инсон тани ва вужудининг бетоб бўлмаган пайтдаги холати ҳамда хасталиклар рўй берганда кузатиладиган айрим оғриқлар, дард билан боғлиқ тарзда тасаввур қилишга ўрганиб қолганмиз. Бу атама, енг аввало, соғлиқни сақлаш ходимлари фаолияти билан боғлиқ тарзда тушунтирилади. Лекин тан ва вужуд, ақл ҳамда идрок бевосита одамники, унга боғлиқ бўлгани учун ҳам инсон руҳияти қонуниятлари ва сирларини ўрганувчи фан бўлмиш психологиянинг унга алоқаси бор. Психология фанида саломатлик психологияси бўлими мавжудки, у саломатликка енг аввало, инсон онги ва тафаккурининг инъикоси сифатида қарайди. Демак, ҳар биримиз учун сув ва ҳаводек зарур бўлган соғлиғимиз нафақат тиббиёт фанининг, балки психологиянинг ҳам изланиш предметини ташкил етади.

Саломатлик психологияси ҳар биримизга ўз руҳий ҳолатимизни бошқариш, онгу-шууримизда рўй бераётган ўзгаришларни вақтида илғаш орқали уни мўътадил тутиш, ўзгарувчан шарт-шароитларга мослашиш йўлларини, бу борадаги профилактика ҳамда гигиенани ўрганадиган фан ҳамда фойдали амалиёт сифатида тобора ҳаётимизга дадил кириб келмоқда.
Хўш, психология саломатликни инсон феъли, хулқ-атвори ва турли психологик ҳолатлари нуқтаи назаридан ўрганганда асосан нималарга еътиборни қаратади? ҳар биримиз учун сирдай туюлган руҳиятимизнинг ўзимизни соғ-саломат, бешикаст ва тетик ҳис қилишимизга алоқадор қандай жиҳатлари бор? Уни бошқариш орқали ўз бойлигимиз – саломатлигимизни сақлаш борасида қўлимизда қандай имкониятлар мавжуд? Саломатлик психологияси ҳар биримизга ўз руҳий ҳолатимизни бошқариш, онгу-шууримизда рўй бераётган ўзгаришларни вақтида илғаш орқали уни мўътадил тутиш, ўзгарувчан шарт-шароитларга мослашиш йўлларини, бу борадаги профилактика ҳамда гигиенани ўрганадиган фан ҳамда фойдали амалиёт сифатида тобора ҳаётимизга дадил кириб келмоқда. У саломатлигимизга алоқадор жамики сир-асрорларни тушунтиришда енг аввало фалсафий ёндашувни афзал кўради, зеро, бизнинг тушунчамизда, бу – табиатга, жамиятга, руҳитимизда рўй бераётган ўзгаришларга ҳолис ёндашишнинг бир усулидир.
Саломатликнинг ижтимоий-психологик мезонлари деганимизда аввало ўзимиз, ўзимизнинг ўзимизга, бошқаларга, атрофдаги яқинларимиз, биз учун аҳамиятли бўлган инсонлар, ёр-дўстларимизга муносабатларимиз, ҳамкасбларимиз, меҳнат ва ўқиш фаолиятидаги ҳамкорларимизнинг бизга, бизнинг саломатлигимизга кўрсатиши мумкин бўлган ҳам ижобий ҳамда баъзан салбий таъсирлари назарда тутилади.
Шахс ахлоқий поклиги ва саломатлиги унинг ҳаётдаги турли вазиятлардан осон чиқиб кетиши ва зиммасига юклатилган ҳар қандай масъулиятни виждонан бажариш орқали ўзи учун ҳам маънавий озуқа олишини таъминлайди. Лекин турмуш ва унинг зиддиятлари мавжуд бўлгани учун биз ҳар доимо ҳам бир хил бўлолмаймиз, ахлоқан саломат инсоннинг бошқалардан фарқи ҳам шундаки, у нима бўлганда ҳам ўзидаги ахлоқ нормаларидан чекинмайди, турли ғаламис фикрларга чалғимайди, зарарли ғояларга, чақириқларга ён бермайди, турли оқимларга кириб кетмайди, ўз еътиқодига содиқ бўлади.
Халқаро соғлиқни сақлаш ташкилотининг берган маълумотларига кўра, инсон саломатлиги 50 фоиздан зиёд холатларда унинг турмуш тарзига, 20 фоизи наслий омилларга, 20 фоизи екологияга, яъни атроф-муҳити таъсирларига, 10 фоизи – тиббий ёрдамнинг самарадорлигига боғлиқ екан. Турмуш тарзи деганда, одатда, одамларнинг моддий ва маънавий еҳтиёжларини қондириш билан боғлиқ бўлган, одатга айланган, барқарор хулқ-атвор ва муомала нормалари тушунилади. У ўз навбатида одам организмнинг муайян ритм ва кўникмаларга ега бўлиши орқали саломатлигини маълум меъёрларда ушлаб туриш, чиниқиш, дам олиш ва хулқини оқилона ташкил етишга ўрганиб қолишини таъминлайди.
Руҳий саломатлик - одамларнинг ўзидан улар руҳитияга салбий таъсир етувчи бидъатлар, анъаналардан ўз вақтида воз кечиш, яхшиларини сақлаб қолиш, таълим ва тарбия жараёнларидаги муросасизликларни бартараф етиш, профессионал малакаларни муттасил ошириб бориш, тўғри овқатланиш, оқилона дам олишни ташкил етишни тақозо етади.
Психологик мувозанат - ўзаро мувофиқлик мезони алоҳида аҳамият касб етади. Бу мезон ёрдамида инсон психологик кечинмаларидаги, яъни, билиш, ҳиссий-емоционал, иродавий соҳалардаги ўзгаришларнинг хусусиятлари борасида фикр юритиш мумкин.

2.