O‘quv qo‘llanma “Durdona” nashriyoti Buxoro 2022

 
Shimoliy afrikada urush harakatlari. 
Italiya urushga kirgandan so‘ng, Italyan qo‘shinlari O‘rta er 
dengizi, Shimoliy va Sharqiy Afrikani boshqarish uchun kurashishni 
boshladilar. 11 iyun kuni Italiya samolyotlari Maltadagi Buyuk 
Britaniyaning dengiz flotiga hujum qildi. 13 iyun kuni italiyaliklar 
Britaniyaning Keniyadagi bazalarini bombardimon qildilar. Iyul oyi 
boshlarida Italiya qo‘shinlari Buyuk Britaniyaning Keniya va Sudan 
mustamlakalariga Efiopiya va Somalidan bostirib kirdilar, ammo 
noaniq harakatlar tufayli ular uzoqqa bora olmadilar. 1940 yil 3-
avgustda Italiya qo‘shinlari Buyuk Britaniyaning mustamlakasi 
Somaliga bostirib kirdi. O‘zlarining son ustunligidan foydalanib, ular 
ingliz va janubiy afrikalik qo‘shinlarni bo‘g‘oz bo‘ylab Britaniyaning 
Adan mustamlakasiga surib qo‘yishga muvaffaq bo‘lishdi. 
Fransiya taslim bo‘lganidan keyin ba’zi koloniyalar ma’muriyati 
Vichi hukumatini tan olishdan bosh tortdi. Londonda general De Goll 
"Fighting France" harakatini tuzdi va u uyatli taslim bo‘lishni tan 
olmadi. Buyuk Britaniya qurolli kuchlari, "Fighting France" 
bo‘linmalari bilan birga, mustamlakalarni boshqarish uchun Vichi 
qo‘shinlariga qarshi kurashni boshladilar. Sentyabrga qadar ular 
deyarli butun Fransiya Ekvatorial Afrikasi ustidan nazorat o‘rnatishga 
muvaffaq bo‘lishdi. 27 oktabrda Brazzavilda De Goll qo‘shinlari 
tomonidan ishg‘ol qilingan Fransiya hududlarining oliy boshqaruv 
organi - Imperiya mudofaa kengashi tuzildi. 24-sentabr kuni 
Senegalda (fransuz Dakar operatsiyasi) ingliz-frantsuz qo‘shinlari 
Vichi qo‘shinlari tomonidan mag‘lubiyatga uchradi. Biroq, noyabr 
oyida ular Gabonni egallashga muvaffaq bo‘lishdi (Gabon 
operatsiyasi). 

---

110 
13 sentyabr kuni italiyaliklar Liviyadan Britaniya mustamlakaasi 
Misrga bostirib kirishdi. 16 sentyabrda Sidi Barranini ishg‘ol 
qilgandan so‘ng, italiyaliklar to‘xtadi, inglizlar esa Mersa Matruhga 
chekindilar. Afrikada va O‘rta er dengizida o‘z mavqelarini yaxshilash 
uchun italiyaliklar Gretsiyani bosib olishga qaror qilishdi. Yunoniston 
hukumati Italiya qo‘shinlarini o‘z hududiga kiritishni rad etgandan 
so‘ng, Italiya 1940 yil 28 oktyabrda Gretsiyaga bostirib kirdi. 
Italiyaliklar Yunoniston hududining bir qismini egallashga muvaffaq 
bo‘lishdi, ammo 8-noyabrga qadar ular to‘xtatildi va 14-noyabr kuni 
Yunoniston armiyasi qarshi hujumga o‘tib, mamlakatni butunlay ozod 
qildi va Albaniyaga kirdi. 
1940 yil noyabrda ingliz samolyotlari Tarantodagi Italiya flotiga 
hujum qildi va italiyalik qo‘shinlarga dengiz orqali Shimoliy Afrikaga 
yuklarni 
etkazib 
berishni 
nihoyatda 
qiyinlashtirdi. 
Bundan 
foydalangan holda, 1940 yil 9-dekabrda ingliz qo‘shinlari Misrga 
hujum boshladi, yanvar oyida ular butun Kirenaikani egallab olishdi 
va 1941 yil fevraliga kelib ular El Ageila hududiga etib kelishdi. 
1936 yilda italiyaliklar tomonidan ag‘darilgan imperator Xayl 
Selassi Britaniya qo‘shinlari bilan Efiopiyaga etib keldi. Efiopiya