O’quv materiallar

Bioinert va bio mos keluvchi moddalar dori vositalarini ishlab chiqarishda yordamchi moddalar sifatida qo‘llanadi.
3. Zaxarlilik (toksiklik) darajasiga qarab

• 
  Oddiy;
  
• 
  kuchli ta’sir etuvchi moddalar;
  
• 
  zaxarli moddalar.
  

BFM larning zaxarlilik darajasi ularning xususiyatiga va konsentratsiyasiga (dozasiga), organizmga kirish yo‘liga qarab, organizmning ta’sirchanligiga qarab, hamda bfm ning organizmga ta’siriga va boshqa omillarga qarab belgilanadi (masalan, zaxarli moddalar dori vositasi sifatida ma’lum dozalarda qabul qilinishi).
4. Kelib chiqish tabiatiga qarab
- tabiiy (o‘simlik va hayvon tabiatli)
- sintetik
Tabiiy BFM lar tirik organizmlarning hayot faoliyati jarayonlari natijasida kelib chiqadi. Ular modda almashinuv jarayonlarida hosil bo‘lib tashqi muhitga ajralib chiqishi mumkin (ekzogan) yoki organizm ichida hosil bo‘ladi (endogen).
5. Klassifikatsiyaning boshqa variantlari:
- Molekulyar massasi bo‘yicha;
- Zarrachalar xajmi bo‘yicha;
- xaroratga nisbatan turg‘unligiga ko‘ra;
- Organizmda to‘planishiga ko‘ra;
-Narkotik va boshqa spetsifik xususiyatlarni namoyon etishiga ko‘ra.


BIOLOGIK FAOL MODDALARNING TUZILISHI (STRUKTURASI)
Biologik faol moddalar turli xildiga kimyoviy tuzilishiga ega bo‘lib, ularnig biologik faolligidagi farqlari ham aynan shu bilan tushuntiriladi.
Alkaloidlar – o‘simlik tabiatli murakkab azot tutuvchi oganik birikmalar bo‘lib, asos (kislotali) hususiyatlarini namoyon etib, kuchli spetsifik fiziologik ta’sirga egadir.
Alkoloidlarning kupchiligi katta dozalarda kuchli ta’sir etuvchi zaxarli hususiyatlarni namoyon etsa, kichik dozalari esa qimmatli dori vositalari hisoblanadi
Eng keng tarqalgan alkoloidlar bular: morfin − uxlatuvchi mak boshchalarida bo‘ladi, atropin − oddiy beladonnada hosil bo‘ladi, nikotin − tamaki barglarida to‘planadi, kofein − kofe daraxtining urug‘larida, kakaoda, choy butasining barglarida hosil bo‘ladi.