O’quv materiallar

BFM ning organizmga kelib tushish manbalari:
BFM lar organizmga dori vositalari, oziq-ovqat va boshqa mahsulotlar bilan kelib tushadi.
Bundan tashqari biologik faollikni alkogol, zaxarli moddalar, sigaret tutuni va narkotik vositalar ham namoyon etadi.
Davolash maqsadida qo‘llanuvchi BFM ni tutuvchi o‘simlik, hayvon a’zolari va mikroorganizm mahsulotlari dorivor moddalar hisoblanadi.
BFM larga katta miqdordagi turli xil moddalar kiradi. SHulardan eng muhimlari bular: alkaloidlar, yurak glikozidlari, saponinlar, oshlovchi moddalar, flavonoidlar, lipidlar, uglevodlar, vitaminlar, gormonlar, peptidlar va b.q.


BFM lar klassifikatsiyasi⁴
Kelib chiqishiga ko‘ra BFM lar ikki guruxga bo‘linadi bu biogen va abiogen moddalarga.
BFM larni sintezlanish turiga ko‘ra quyidagilarga ajratishimiz mumkin:
− birlamchi sintez mahsulotlari (vitaminlar, yog‘lar, uglevodlar, oqsillar);
− ikkilamchi sintez mahsulotlari (alkaloidlar, glikozidlar, oshlovchi moddalar).
BFM quyidagicha klassifikatsiyalanadi:

1. 
   Kelib chiqishiga ko‘ra:
   

Endogen moddalar (organizm tarkibiga kirib, modda almashinuv jarayonlarida ishtirok etadilar);
− Kimyoviy elementlar (kislorod, vodorod, kaliy, fosfor va b.q.)
− Past molekulyar birikmalar (glyukoza, ATF, etanol, adrenalin va b.q.).
−YUMB (DNK, RNK, oqsllar)
Ekzogen moddalar (organizmga turli yo‘llar bilan kiradi).
2. Organizmga ta’siri bo‘yicha bioinert moddalar, ular organizm tomonidan o‘zlashtirilmaydi (sellyuloza, gemitsellyuloza, lignin, kremniyorganik polimerlar va b.q.).

• 
  bio mos keluvchi moddalar, ular organizmda sekin eriydi yoki fermentatsiyaga uchraydi (spirt, polietilenoksidi, sellyulozaning suvda eruvchi efirlari va b.q.).
  

- bio mos kelmaydigan moddalar, ular organizm to‘qimalarini zararlaydi (poliantratsenlar, ba’zi poliamidlar va b.q).
- yo‘naltirilgan ta’sirga ega bo‘lgan biofaol moddalar ( dori vositalariga birga uyg‘unlashgan xolda qo‘llanadigan alkaloidlar, glikozidlar, gormonlar, polimerlar).