O’quv materiallar

Zamonaviy biotexnologiyaning dastlabki asosiy bosqichlari

Kashf etilgan vaqti	Bajarilgan ishlar
1973 yil	Birinchi gen klonlangan
1974 yil	Birinchi bakteriya genlarini klonlash ekspressiyasi amalga oshirilgan
1975 yil	Birinchi gibridoma yaratilgan
1976 yil	Rekombinant DNK texnologiyasidan ishlab chiqarishda foydalanish boshlangan
1980 yil	Genmuhandisliusullariyordamidaolinganmikroorganizmshtammlarinipatentlashhaqidagi qaror qabul qilingan
1981 yil	Monoklonal antitella to‘plamlaridan foydalanish mumkinligi to‘g‘risidagi qaror qabul qilingan. Birinchi marta genlarni avtomatik sintezatori sotuvga chiqarildi
1982 yil	TibbiyotdarekombinantDNK - insulinivahayvonlaruchunbirinchirekombinantDNKdanfoydalanishgaruxsatberildi
1983 yil	Birinchi marotoba gen ekspressiyasidan bir o‘simlikdan boshqa turida foydalanish mumkinligi isbotlandi

Ilmiy ishlar davom ettirilmoqda. Hozirgi vaqtda kun tartibida OITS (SPID) va parranda grippining qo‘zg‘atuvchisi N5N1 virusiga qarshi vaksina yaratish masalasi ko‘ndalang turibdi va bu sohalarda anchagina yutuqlarga ham erishildi.
Gen muhandisligi biotexnologiyasining yutuqlari sanoat ko‘lamida va qishloq xo‘jaligida keng qo‘llanilmoqda. Xususan, antibiotiklar, aminokislotalar, vitaminlar va gormonlar ishlab chiqarilmoqda, nasldor qoramol klonlari yaratilmoqda, tuproq va suvda zaharli pestitsid qoldiqlarini parchalaydigan mikroorganizmlarni transgen shtammlari olingan, atmosfera azotini o‘zlashtiruvchi mikroorganizmlar genlari asosida tuproqni azotli o‘g‘itlar bilan boyitish muammosi echilmoqda, zararli hashoratlarga va patogen mikroorganizmlarga chidamli, ekologiyani asrovchi transgen o‘simlik navlari etishtirilmoqda, irsiy kasalliklarni tezkor tashxis qilish uchun, tashxis materiallari tayyorlanmoqda, shuningdek, gen terapiya usullari takomillashtirilmoqda.
Bugungi kunda tezkorlik bilan oshib borayotgan inson ehtiyojlarini qondirish uchun, genetik muhandislikka asoslangan biotexnologiya klassik texnologiyalardan o‘ta samarali ekanligini to‘la namoyon qilmoqda. Ammo bu texnologiya asosida olinadigan mahsulotni iste’mol masalasi tortishuvlarga sabab bo‘lib turganini e’tiborga olish shart. Nima bo‘lganda ham oziq-ovqatda, geni o‘zgartirilgan mahsulotdan foydalanishdan voz kechilsa, maqsadga muvofiq bo‘lur edi.