O’quv darslik

I.
 
Sintetik vositalar: 
­
Nukleozidlar analoglari
– zidovudin, atsiklovir, vidarabin, gansiklovir, 
trifluridin, idoksuridin 
­
Peptidlar unumlari
– sakvinavir 
­
Adamantan unumlari
– midantan, remantadin 
­
Indolkarbon kislota unumlari
– arbidol 

---

- 909 -
­
Fosfono chumoli kislota unumlari
– foskanet 
­
Tiosemikarbazon unumlari
– metisazon 
II.
 
Makroorganizm hujayralari ishlab chiqaruvchi biologik moddalar
– 
interferonlar
Samarador viruslarga qarshi vositalarning katta guruhi purin va pirimidin 
nukleozidlari bilan namoyon etilgan. Ular nuklein kislotalarini sintezini 
ingibitsiyalovchi antimetabolitlardir (12-jadvalga qarang). 
12-jadval. Viruslarga qarshi preparatlarni qo‘llashga ko‘rsatmalar 
Viruslar oilasi 
Virus / hastalik 
Preparat 
DNK tutgan viruslar 
Gerpes 
viruslar 
(uchuq viruslari) 
Oddiy uchuq virusi: 
teri, shilliq qavatlar, jinsiy a'zolar 
uchug‘i, uchuqli ensefalit, uchuqli 
keratit 
atsiklovir, 
valatsiklovir, 
foskarnet, vidarabin, 
trifluridin, idoksuridin 
Sitomegaloviruslar: 
retinit, kolit, zotiljam va boshqa-lar
1 
gansiklovir, foskarnet, 
vitraven 
Varicella zoster virusi: 
o‘rab oluvchi lishay, suvchechak 
atsiklovir, foskarnet 
Poksviruslar 
Tabiiy chechak virusi: 
chechak 
metisazon 
Gepadnaviruslar 
Gepatit Bva C: 
surunkali faol gepatit 
interferon-α-2β 
RNK tutgan viruslar 
Retroviruslar 
Inson immun tanqisligi virusi (VICh, 
HTV): 
VICh-infeksiya (shu jumladan SPID 
ham) 
zidovudin, didanovin, 
zalsitabin, 
stavudin, 
sakvinavir, ritonavir, 
indinavir, nelfinavir, 
nevirapin, delavirdin 
Ortomiksoviruslar 
Gripp virusi: 
Gripp: 
a) A tipdagi gripp virusi 
b) B tipdagi gripp virusi 
remantadin, midantan 
(amantadin) 
arbidol, 
zanamivir, 
oseltamivir, ribavirin 
Paramiksoviruslar 
Respirator-sinsitial virus: 
bronxiolit, zotiljam 
ribavirin 
1
Sitomegalovirusli infeksiyalarning klinik belgilari xilma-xil. Sitomegaloviruslar 
ba'zida og‘ir oqibatli homila va perinatal infeksiyalarning tez-tez 

---

- 910 -
sababchisidirlar. Ushbu viruslar sitostatiklarni qo‘llash sababli rivojlangan 
immunodepressiyalarda, hamda, VICh-infeksiya (OITS)da faollashadi. 
Keyingi yillarda ayniqsa katta e'tibor retroviruslarga qarshi teskari 
transkriptaza va proteazalar ingibitori bo‘lgan preparatlarga qaratilgan. Bu guruh 
moddalariga bunday katta qiziqish ularni OITS
1
ni davolashda qo‘llanishi bilan 
bog‘liq. OITSni maxsus retrovirus – inson immuntanqisligi virusi (IIV; HIV
36
) 
rivojlantiradi. OITSni davolash retroviruslarga qarshi va simptomatik davolash 
vositalarini qo‘llashni talab qiladi. 
IIV infeksiyasini davolashda samarador bo‘lgan retroviruslarga qarshi 
preparatlar quyidagi guruhlardan iborat: